________________
ਦਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਸਥਿਤੀ ਸ਼ੀਤਲਤਾ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਜਿਥੇ ਵੀ ਰਹੇਗਾ ਉਹ ਸ਼ੀਤਲਤਾ ਹੀ ਦੇਵੇਗਾ। ਉਹ ਪਾਣੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹੋਵੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਜਾਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਜਾਂ ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਹੋਵੇ ਅਰਥਾਤ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਭਾਗ ਦਾ ਵੀ ਹੋਵੇ ਉਹ ਸ਼ੀਤਲਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ੀਤਲਤਾ ਉਸ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਗਰਮ ਵੀ ਕਰ ਦੇਵੇ, ਚਾਹੇ ਭਾਂਪ ਬਣਾਕੇ ਉਡਾ ਵੀ ਦੇਵੋ ਤਾਂ ਵੀ ਉਹ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਅਪਣੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਵੇਗਾ।
| ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਸ਼ੀਤਲਤਾ। ਅੱਗ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਗਰਮੀ, ਜਲਾਉਣਾ, ਹਵਾ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਚਲਣਾ, ਕਾਲ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਲਦੇ ਰਹਿਣਾ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਰ ਤੱਤਵ ਦਾ ਅਪਣਾ ਇਕ ਸੁਭਾਅ ਹੈ। ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਰ ਵਸਤੂ ਦਾ ਅਪਣਾ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਹੋਣਾ ਹੀ ਧਰਮ ਹੈ।
ਹੁਣ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਕੀ ਸਾਡਾ ਸੁਭਾਅ / ਸਾਡੀ ਮੁਲ ਸਥਿਤੀ ਹੀ ਸਾਡਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਅਪਣੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਜਦ ਅਸੀਂ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਜਦ ਅਸੀਂ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਵਿਭਾਵ (ਸੁਭਾਅ ਤੋਂ ਉੱਲਟ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। | ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕੀ ਤੁਹਾਡਾ ਸੁਭਾਅ ਕੀ ਹੈ? ਇੱਥੇ ਦੋ ਸੋ ਲੋਕ ਹਾਜ਼ਰ ਹਨ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਇਹ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਦਾ ਹਾਂ ਕੀ ਤੁਹਾਡਾ ਸੁਭਾਅ ਕੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕੀ ਤੁਹਾਡਾ ਉੱਤਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਜੋ ਸੁਭਾਅ ਹੈ ਉਹ ਇਕੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ, ਇਕ ਰੂਪਤਾ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਤੁਹਾਡਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮੋਜੂਦ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਇਕੋ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂ ? ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਮਾਤਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਚੇਤਨ ਤੱਤਵ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਗੁਣ ਧਰਮ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਇਸ ਲਈ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਆਤਮ ਧਿਆਨ
73
