________________
चाणक्याची जीवनकथा
नाहीस ?' चंद्रगुप्ताने स्मितहास्य करीत म्हटले, 'गुरुजी ! मी क्षणभरही विचलित झालो नाही. मला पूर्ण खात्री आहे की, तुम्ही जे कराल ते माझ्या भल्यासाठीच आणि लगोलग तुम्ही तसे केलेतच की !'
(१०)
दहीभाताचे भोजन नंदाच्या घोडेस्वारांचा पाठलाग चुकविण्यासाठी, चाणक्य चंद्रगुप्तासह, सलग दोन दिवस रानावनातून घोडदौड करीत राहिला. त्या सहनशील कुमार चंद्रगुप्ताने हूं का चूं न करता, तहान-भूक आणि घोड्याचा वेगवान प्रवास सहन केला. तिसऱ्या दिवशी त्याचा भुकेने कळवळलेला म्लान चेहरा, चाणक्याला बघवेना. गावाची चाहूल लागताच, त्याने गावाबाहेरच घोडा थांबविला. त्याला सुरक्षित ठिकाणी ठेवून, चाणक्य भोजन शोधण्यासाठी, गावात जाण्याचा विचार करू लागला. इतक्यात गावाच्या वेशीवरून बाहेर येत असलेला, एक तुंदिलतनू ब्राह्मण त्याला दिसला. त्याच्या हातात पाण्याची लोटी होती. जानवे कानावर टाकले होते. नुकताच भरपेट जेवल्यामुळे, तडस लागलेल्या पोटावरून, तो हात फिरवत होता. चाणक्याच्या मनात एक कल्पना चमकून गेली. 'वा ! भोजन तर आयतेच समोरून चालत आले. गावात जा. भिक्षा मागा. अन्न मिळाले तर ठीक. पुन्हा परत जाण्यास वेळ लागला तर, नंदाने पाठलागावर सोडलेले घोडेस्वार, कदाचित् चंद्रगुप्ताला घेऊनही जातील. थोड्याशा गलथानपणामुळे, मोठेच नुकसान होऊन बसेल.'
__ क्षणार्धात चाणक्याने जवळचा अणकुचीदार चाकू काढला. ब्राह्मणाचे पोट अशा त-हेने फाडले की, कोहळ्यातून त्याचा गर बाहेर यावा त्याप्रमाणे त्याच्या जठरातून, नुकतेच भोजन केलेला घट्ट दहीभात बाहेर आला. चाणक्याने एका जाड पानाचा द्रोण करून तो त्यात घेतला. अत्यंत प्रेमाने चंद्रगुप्ताला खाऊ घातला. जवळच्याच एका
