________________
चाणक्याची जीवनकथा
कन्ये, बघ ! आता इथे चंद्र होता, आता तो लगेचच गुप्त झाला. तो खिरीत शिरला आहे. तू आता आनंदाने ही खीर पिऊन टाक.'
कन्या अतिशय प्रसन्न झाली. तिने खीर प्यायली. पाहणारे सर्वच जण चाणक्याच्या युक्तीने अतिशय प्रभावित झाले. दुसरा दिवस उजाडला. मयूरपोषकाचा निरोप घेताना चाणक्य म्हणाला, “हे भल्या माणसा ! मला दिलेला शब्द तू लक्षात ठेव. मी सहा-सात वर्षांनी परत येईन. एक मात्र कर की, बालकाचे नाव 'चंद्रगुप्त' असे ठेव.” सर्वांनी चाणक्याला आनंदाने निरोप दिला. चाणक्य घोडा ठेवलेल्या जागी आला. परिव्राजकाचा वेष सोडून त्याने वीरवेष धारण केला. आता त्याला आपली योजना तडीस नेण्यासाठी, आवश्यक ती आर्थिक व्यवस्था करायची होती.
त्याने माणसांची जमवाजमव केली. सोन्याच्या आणि चांदीच्या खाणींचे प्रदेश शोधत, त्याने खूप भटकंती केली. आपल्या खनिजविद्येच्या साहाय्याने खाणींची योग्य स्थाने शोधली. अनेकांचे सहकार्य घेतले. खाणीतील मौल्यवान धातूंचा योग्य तो वाटा देण्याचे मान्य करून, माणसे कामाला लावली. खाणीतील अशुद्ध धातू, शुद्ध करून घेतले. सोन्या-चांदीची नाणी पाडून घेतली. ती योग्य ठिकाणी सुरक्षित ठेवून व काही नाणी थैलीत बरोबर घेऊन, तो पुन्हा अनेक प्रदेशांचे आणि माणसांचे निरीक्षण करीतकरीत मयूरपोषकाच्या गावी येऊन पोहोचला. ही सगळी व्यवस्था करण्यात सहा-सात वर्षे उलटून गेली होती.
गावाबाहेरच्या आमराईत, चाणक्याला एक विलक्षण दृश्य दिसले. झाडाआड लपून तो ते दृश्य पाहू लागला. आठ-दहा लहान मुले, ‘राजा-राजा' असा एक वेगळाच खेळ खेळत होती. दगडावर दगड ठेवून, एक उंच आसन तयार केले होते. पानाफुलांचा
