________________
चाणक्याची जीवनकथा
रीतसर दूत पाठवून, नलदामाला राजसभेत येण्याचे निमंत्रण दिले. योग्य तो सन्मान करून, आरक्षकपदाची सूत्रे त्याच्याकडे सोपविली. राजाच्या गुणग्राहकतेने भारावून गेलेला नलदाम, अत्यंत तडफेने, रात्रंदिवस नगराच्या संरक्षणाची जबाबदारी पार पाडू लागला.
काही दिवसांनंतर चाणक्याने नलदामाला बोलावून, त्याच्या मनातील अंतस्थ हेतू त्याला सांगितला. नलदामाने तत्परतेने होकार दिला. चाणक्याने काही चतुर हेरांची कुमक, नलदामाला दिली. नलदामाने त्यांच्या सहाय्याने, नंदांच्या उपजीव्य माणसांशी, अतिशय मैत्रीपूर्ण संबंध प्रस्थापित केले. त्यांना पूर्ण विश्वासात घेतले. सर्वांना एकत्रित येऊन, चंद्रगुप्ताची राजवट उलथून टाकण्याचे कारस्थान रचावयास सांगितले. त्यासाठी सर्वांना मुलाबाळांसकट, स्वत:च्या घरी, विशेष भोजनाचे निमंत्रण दिले. पूर्वीचे वैभव प्राप्त करण्याच्या आशेने, सर्वजण तत्परतेने, नलदामाच्या घरी भोजनासाठी आले. चर्चा खूपच रंगात आली. अखेर पंगत बसली. नलदामाने खास स्वत: तयार केलेली विषमिश्रित खीर', सर्वांना आग्रहाने वाढली. त्या विषमिश्रित भोजनाने, नंदपरिवारातील सर्व माणसे, मरण पावली. नंदराजाचा समूळ उच्छेद करण्याच्या प्रतिज्ञेचा, एक अतिशय मोठा भाग, चाणक्याने नलदामाच्या सहाय्याने पार पाडला होता.
(१६)
आज्ञाभंगाचा परिणाम पाटलिपुत्राची सुरक्षा साध्य केल्यानंतर, चाणक्याने आपले लक्ष, आजूबाजूच्या खेडेगावांवर केंद्रित केले. प्रत्येक गावाची पाहणी करण्यासाठी, हेरांच्या नेमणुका केल्या.
