________________
१०
श्रीवैकालिकमुत्रे
दशनान्तरावकाश निर्गतोदकवेगतो
यति तदा बहुतरं मीना लघुतरा निस्सरन्त्येव । एवं वहिर्व्रजतस्तान्निरीक्ष्यासौ तण्डुलमत्स्यो मनसि विभावयति - " यदि मम वपुरीदृशं बृहत् स्यात् तर्हि मम मुखान्निर्गन्तुमेकोऽपि मत्स्यो न शक्नुयात्, मया सर्वेऽपि भक्षिता भवेयुः " इति ।
इत्थं कलुपिताध्यवसायरूपया भावहिंसया स्वकीयमन्तर्मुहूर्त्त प्रमाणमायुष्यं समाप्य त्रयस्त्रिंशत्सागरममाणं नरकायुष्यं निवध्यासौ ( तण्डुलमत्स्यः) तमस्तमा - भिधायां सप्तम्यां नरकपृथिव्यां नारकत्वेन समुत्पद्यते ।
यद्वा - अल्पीयसि प्रकाशे रज्जुमालोक्य ' व्यालोऽय - मित्यालोचयतः छिद्रों द्वारा पानीके साथ-साथ बहुतसी छोटी मछलियां निकल जाती हैं, तब उन निकलती हुई मछलियोंको देखकर तन्दुलमत्स्य विचारता है कि
इस (मगर) के तो दांतोंके छिद्रों द्वारा बहुतसी मछलियां निकल जाती हैं, किन्तु, अगर मेरा शरीर मगरके बराबर बड़ा होता तो मैं इनमेंसे एकको भी नहीं निकलने देता सयको भक्षण कर जाता ।
इस प्रकार वह परम कलुपित अध्यवसायरूप भावहिंसा से तीससागरप्रमाण नरकायुष्य बांधकर अन्तर्मुहूर्त्तकी अपनी आयुष्यको समाप्त करके तमतमा नामकी सातवीं नरकपृथिवीके अन्दर नारकीपनमें उत्पन्न होता है ।
अथवा जैसे - मन्द मन्द प्रकाशमें किसी हिंसकने रस्सीको सर्प
સાથે સાથે ઘણીય નાની નાની માછલીઓ બહાર નીકળી જાય છે. એ નીકળી જતી માછલીએને જોઈને તંદુલ મત્સ્ય વિચારે છે કે આ મગરના દાંતનાં છિદ્રોની માટે ઘણીય માછલીએ મહાર નીકળી જાય છે, પરન્તુ જે મારૂ શરીર મગરના જેટલું માટું હાત તા હું એમાંથી એક પણ માછલીને બહાર નીકળવા ન દેતબધીયનું ભક્ષણ કરી જાત
આ પ્રમાણે એ પરમ કષિત અધ્યવસાયરૂપ ભાવહિંસાથી તેત્રીસ સાગરનું નરકાસુષ્ય ગાંધીને અંતર્મુહૂતનું આયુષ્ય સમાપ્ત કરે છે અને તમતમા નામની સાતમી નરકપૃથિવીની અંદર નારકીપો ઉત્પન્ન થાય છે.
અથવા જેમ-મંદ મંદ પ્રકાશમાં કઇ હિંસકે દોરડાને સર્પ સમજીને ક્રૂર
