________________
अध्ययन १ गा. २ गोचरीविधौ भ्रमरदृष्टान्तः
८९
'पुष्पं ' इत्येकवचनेन ' यथा भ्रमर एकमपि पुष्पं न लामयति तथा साधुरपि कञ्चिदेकमपि दातारं न विपादयेदिति सूचितम् ।
यथा जलधरो न कञ्चिदुद्दिश्य जलं मुञ्चति, यथा वा शाखिनः स्वीयनामगोत्रकर्मोदयेन पुष्प फलानि स्वभावत एव समुत्पादयन्ति तथा गृहस्था अपि स्वधावेदनीयोदयेन यथासमयं दिवसे निशायां वा रन्धयन्ति यथा च यत्र भ्रमरा म गन्तुं शक्नुवन्ति तत्रापि द्रुमाः पुष्प्यन्त्येव तथा साधूनां तपोऽवस्थायां रात्रौ साधुसंस्थितिरद्दितेषु ग्रामनगरनिगमादिषु च गृहस्थाः पार्क सम्पादयन्त्येवेति नास्ति गृहस्थसम्पादितपाकस्य साधुभिक्षा हेतुत्वम् ।
गाथा के उत्तरार्द्धमें 'पुप्फ' इस एकवचनसे ऐसा सूचित होता है कि जैसे भौरा एकभी पुष्पको पीड़ा नहीं पहुंचाता है वैसे ही साधु किसी एकभी दाताको कष्ट न पहुंचावे |
जैसे मेघ, किसीको उद्देश्य करके पानी नहीं बरसाता अथवा जैसे वृक्ष, अपने नाम - गोत्र कर्मके उदयसे ही बिना किसीको उद्देश्य करके स्वभावसे ही फल-फूल उत्पन्न करते हैं उसी प्रकार गृहस्थ अपने क्षुधावेदनीय कर्मके उदयसे जय आवश्यकता होती है भोजन बनाते हैं । अथवा जैसे जहाँ भरे नहीं जा सकते वहां पर भी वृक्ष फूलते ही हैं, वैसे ही साधु जय तपस्या करते हैं, या जहां साधु नहीं होते उस ग्राम नगर आदिमें भी दिन या रात्रिमें गृहस्थ भोजन बनाते ही है, इसलिए 'गृहस्थ जो भोजन बनाते हैं वह साधुओंके निमित्त होता है' ऐसा नहीं समझना चाहिये ।
गाथाना उत्तरार्धभां 'पुष्कं ' मे मेउवयनथी शोभ सूचित थाय છે કે જેમ ભમરા એક પણ પુષ્પને પીડા ઉપાવતે નથી, તેમજ સાધુએ કોઇપણ દાતાને
કષ્ટ ન ઉપજાવવે.
જેમ મેઘ, કાઇને ઉદ્દેશ્ય કરીને પાણી વરસાવતા નથી, અથવા જેમ વૃક્ષ, પેતાના નામ-ગાત્ર કર્માંના ઉદયથી જ ફાઈને ઉદ્દેશ્ય કર્યાં વિના સ્વભાવથી જ ફળ-ફૂલ ઉત્પન્ન કરે છે, તેમ ગૃહસ્થ પેાતાના ક્ષુધા-વેદનીય કર્મીના ઉદયથી જ્યારે આવશ્યકતા લાગે છે ત્યારે ભજન અનાવે છે. અથવા જેમ જ્યાં ભમરા ન જઈ શકે તેવે સ્થળે પણ વૃક્ષ ફૂલે છે, તેમ જ સાધુ જ્યારે તપસ્યા કરે છે ત્યારે, અને જ્યાં સાધુ નથી હોતા તે ગ્રામ નગર આદિમાં પશુ દિવસે યા રાત્રિએ ગૃહસ્થે ભેજન તે મનાવે જ છે; એથી ગૃહસ્થ જે ભેજન બનાવે સાધુઓને નિમિત્તે હેાય છે' એમ ન સમજવું જોઈએ.
છે તે
