________________
-
-
-
अध्ययन १ गा.:१ मुखवस्त्रिकाविचारः
२३ । व्यापिसम्पातिमजीवसचित्तरजाप्रवेशवारणार्थ , दीर्घोष्णनिःश्वासोच्छ्वासजनितवायुकायविराधनापरिहाराय च । . तथा चोक्तं योगशास्त्रे तृतीयप्रकाशे सप्ताशीतितमश्लोकस्य स्वोपझविवरणे हेमचन्द्राचार्येण
"मुखवस्त्रमपि सम्पातिमजीवरक्षणादुष्णमुखवातविराध्यमानयायघायुकायजीवरक्षणान्मुखे धूलिप्रवेशरक्षणाचोपयोगी"ति ।
'तथा चोत्तराध्ययनसूत्रे तृतीयाध्ययने श्रीलक्ष्मीवल्लभीयायां नवमगाथाव्याख्यायां सप्तमनिहबोदाहरणेऽपि
.." तथा सम्पातिमाः सत्त्वाः; सूक्ष्माश्च व्यापिनोऽपरे ।
. : तेपो रक्षानिमित्तं च, विज्ञेया मुखवत्रिका ॥१॥" इति । व्यापी और संपातिम जीव तथा सचित्त रज आदि मुखमें जानेसे कैसे रुक सकते हैं ?, तथा दीर्घश्वासोच्छवाससे होनेवाली वायुकायकी विराधना का क्योंकर परिहार हो सकता है ? इन्हें रोकने का उपाय ही क्या है ? हेमचन्द्राचार्य कहते हैं "मुखवस्त्र०" इत्यादि___अर्थात् “मुग्ववस्त्र, संपातिम जीवोंकी रक्षा करता है, मुख से । निकलने वाले उष्ण वायु द्वारा विराधित होनेवाले याह्य वायुकायके जीवोंकी रक्षा करता है, तथा मुँहमें धूली नहीं घुसने देता, इसलिये वह उपयोगी है।"
· उत्तराध्ययन सूत्र के तीसरे उद्देशकी टीकामें कहा है-" सन्ति" इत्यादि,..
अर्थात् "संपातिम, सूक्ष्म और व्यापी जीवोंकी रक्षाके लिये मुखજાય છે. તે સમયે - સૂક્ષમવ્યાપિ અને સંપતિમ જીવ તથા સચિત્ત રજ આદિ, મુખમાં જવાથી કેવી રીતે શેકાઈ શકે ? તથા દીર્ધ શ્વાચ્છવાસથી થનારી, વાયુકાયની - વિરાધનાને કેવી રીતે પરિહાર થઈ શકે ? તેને રોકવાને Sपाय छ ? भन्यायार्य छ ३ "मुखवस्त्र" त्याह..
અર્થાત્ –મુખ સંપતિમ જીવોની રક્ષા કરે છે, મુખથી નીકળતા ઉષ્ણ વાયુ દ્વારા વિરોધિત થતા વાયુકાયને જીની રક્ષા કરે છે, તથા મુખમાં ધૂળ पैसा हेतु नथी, तथा उपयोगी छे." . सत्ताध्ययन सूचना प्री देशनी घुछ "सन्ति" त्या. मात-"पातिभ, : सूक्ष्म : भने व्याधी वाना. २क्षाने . भाट भुमपनि..
