________________
२७
मुनितोषिणी टीका अ. १ असमाधिस्थानवर्णनम् ।
मूलम्-सहकरे ॥ सू० १६ ॥
छाया-शब्दकरः ॥ सू० १६ ॥ । • टीका-'सद्दकरे' इति-शब्द-रात्रेः प्रथममहरानन्तरमारभ्याऽऽमूर्योदयं गाढमुल्लापं कर्तु शीलमस्येति शब्दकरः, सोऽसमाधिस्थानदोषभाग्भवति ।
अयं भावः-वन-वसत्यादौ द्रव्य-क्षेत्र-कालभावं विज्ञाय शब्दोच्चारणं कर्तव्यं, यतो वसतौ रुग्णाद्यवस्थायां जनानां निद्रादिभङ्गाद्, वने च गाढशब्दश्रवणेन पक्ष्यादीनां भयाच स्व-पर-विराधनासम्भवः ॥ सू० १६ ॥
मूलम्-झंझकरे ॥ सू० १७ ॥ छाया-झंझाकरः ॥ १७ ॥
टीका-'झंझकरे' इति-येन येन गणस्य संघस्य वा भेदो भवति तद्भा. पकोऽसमाधिस्थानदोपभाग्भवति, तादृशशब्दप्रयोगेण चतुर्विधसङ्के छेदभेदसम्भवस्तेन महाननर्थः स्यादतो भेदोत्पादकशब्दो नोच्चारणीयः ॥ १७ ॥
'सद्दकरे' इत्यादि । रात के प्रथम प्रहर के बाद से लेकर सूर्योदय तक जो बहुत जोरसे शब्द करता है वह असमाधि दोषका भागी होता है। आशय यह है कि-वन और वसति में द्रव्य क्षेत्र काल और भाव को जानकर शब्द का उच्चारण करना चाहिये । क्यों कि वसति में रुग्णादि अवस्थामें मनुष्यों की निद्रा का सङ्ग हो जाने से और वन में बडा शब्द सुनने पर पक्षी आदि को भय होने से स्वविराधना और परविराधना का सम्भव होता है ॥ स्तू १६ ॥
'झंझकरे' इत्यादि । जिससे गणका अथवा संघका भेद उत्पन्न हो उसे झंझा कहेते हैं उसे करने वाला अर्थात् झंझावाक्य बोलने वाला
"सहकरे' याहि विना प्रथम प्र९२नी पछीथी बन सूर्याध्य सुधीरे मg જેરથી શબ્દોચ્ચાર કરવામાં આવે છે તે અસમાધિદેવના ભાગી થાય છે. આશય એ છે કે વન અને વસતિમાં દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર,કાલ તથા ભાવને જાણીને શબ્દનું ઉચ્ચારણ કરવું જોઈએ. કેમકે–વસતીમાં રૂણ આદિ અવસ્થામાં મનુષ્યની નિદ્રાને ભ ગ થઈ જવાથી, તથા વનમાં જોરથી અવાજ સ ભળતાજ પક્ષી આદિને ભય થઈ જવાથી સ્વવિરાધના तथा ५२विराधनाना संभव र छे. (१६)
'झंझकरे' त्यानाथी भनुनी मथवा सधन ले उत्पन्न थाय तर झंझा કર્યું છે, તે કરવાવાળા અર્થાત્ ઝંઝાવાક્ય બોલવાવાળા મુનિ અસમાધિ દેષના ભાગી થાય છે,
