________________
१४०
.. दशाश्रुतस्तन्धसूत्रे नुभवनम्, तं याथातथ्यं वास्तविकं द्रष्टुं-विलोकितुम्, अनुभवितुमित्यर्थः असमुत्पन्नपूर्वकदाऽप्यतीतकाले न सञ्जातम्-अननुभूतं स्वप्नदर्शन समुत्पद्येत । ३ तृतीये-स्वकीयां-निजां, पौराणिकी पूर्वकालभवां, जाति-जननं भवमित्यर्थ : म्मतु-स्मृतिपथं नेतुं संझिजातिस्मरणेन-संज्ञानं समा भूतवर्तमानभविष्यत्स्वभावपर्यालोचनं, देवगुरुधर्मपरिज्ञानं वा, साऽम्याऽस्तीति संझी विशिष्टस्मरणादिरूपमनोविज्ञानसत्पनः पश्चेन्द्रियः माणी, तस्य जाति: भवस्तस्याः स्मरणेन-स्वसज्ञिभवस्मृत्या असमुत्पभपूर्व संविज्ञान संझिनः पूर्वोक्तलक्षणस्य मनोलब्धिमतो यज्ञानम् अनेकजन्मानुभूतनानापदार्थविषयकमववोधनं, तद् समुत्पधेत । ४ चतुर्थे-तस्य दिव्यां - दिविभवां मधानां देवदि = देवानां विमानरत्नादिविभूति, दिव्याम्-उत्तमां देवद्युति देवसम्मन्धिशरीराऽऽभरणादिमकाशं, दिव्यं श्रेष्ठं देवाअवस्था में होता है। स्थान का अर्थ होता है कि देखे हुए और सुने हुए कोई पदार्थ का अनुभव करना, उसका वास्तविक अनुभव करने के लिए अभूतपूर्व-फली भी भूतकाल में न हुआ ऐसा स्वप्नदर्शन उत्पन्न होता है। ३ तृतीय समाधिस्थान में अभूतपूर्व जातिस्मरण ज्ञान होता है। अपने पूर्व-भव का स्मरण करना जातिस्मरण है। उससे प्राणी अपने पूर्व के सजिपश्चन्द्रिय भव जो धाराप्रवाह के रूप से अर्थात् अन्तररहित किये हैं उन उत्कृष्ट (९००) नौसौ भवों तक का स्मरण करता है। जो भूत भविष्य वर्तमान का विचार कर सके तथा देव गुरु धर्म को पहचान सके वह, अर्थात् विशिष्टम्मृतिरूपमनोविज्ञानसम्पन्न पञ्चेन्द्रिय प्राणी सज्ञि कहलाता है । (४) चौथे समाधिस्थान में देवदर्शन होता है। देवों की विमान रत्न आदि તેમજ જાગ્રત્ અવસ્થામાં થાય છે રવપ્નનો અર્થ થાય છે કે એલા અને સાભળેલા કેઈ પણ પદાર્થને અનુભવ કરે તેને વાસ્તવિક અનુભવ કરવા માટે અભૂતપૂર્વભૂતકાળે કદી પણ ન થયેલા એવા સ્વપ્નદર્શન ઉત્પન્ન થાય છે (૩) ત્રીજા સમાધિસ્થાનમાં અભૂતપૂર્વ જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થાય છે પિતાના પૂર્વભવનું સ્મરણ કરવું તે જાતિસ્મરણ છે. તેનાથી પ્રાણી પિતાને પૂર્વના રાજ્ઞી પંચેન્દ્રિય ભવ કે જે ધારાપ્રવાહરૂપે અર્થાત્ અન્તરરહિત કર્યા છે તે ઉત્કૃષ્ટ [૯૦૦] નવસો ભવ સુધીનું સ્મરણ કરે છે જે ભૂત, ભવિષ્ય વર્તમાનનૈ વિચાર કરી શકે તથા દેવ ગુરુ ધર્મને જાણી શકે તે અર્થાત વિશિષ્ટમૃતિરૂપ મનોવિજ્ઞાન સમ્પન્ન પચેન્દ્રિયપ્રાણી “સી” કહેવાય છે. (૪) ચોથા સમાધિસ્થાનમાં દેવદર્શન થાય છે. દેવેની વિમાન રત્ન આદિ દિવ્ય રિદ્ધિ તથા દેવના