________________
दशातश्रुतस्कन्धसूत्रे
छाया - अथ कोऽसौ विक्षेपणाविनयः ? विक्षेपणाविनयश्च चतुर्विधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-१ अदृष्टधर्मं दृष्टपूर्वकतया त्रिनेता भवति २ दृष्टपूर्व साधर्मिकतया विनेता भवति, ३ च्युतं धर्माद् धर्मे स्थापयिता भवति, ४ तस्यैत्र धर्मस्य हिताय सुखाय क्षमाय निःश्रेयसाय आनुगामिकतया अभ्युत्थाता भवति । सोऽयं विक्षेपणाविनयः ॥ सृ० १२ ॥
टीका- ' से किं तं - इत्यादि । अथ = प्रस्तुतो विक्षेपणाविनयः कः ? किलक्षणः ? किभेदश्च ? तत्राऽऽह - विक्षेपणा विनयश्चतुर्विधः प्रज्ञप्तः = परूपितः, तद्यथा १ अदृष्टधर्म = न दृष्टः = अनुष्ठेयत्वेन न ज्ञातो धर्मः = सम्यग्दर्शनादिरूपो येन सोऽदृष्टधर्मस्तं तथोक्तं सम्यग्दर्शनाद्यात्मकधर्महीनं दृष्टपूर्वकतया - पूर्व माय् दृष्टः = परिचित इति दृष्टपूर्वः = प्राक्तनपरिचितः स एव दृष्टपूर्वकस्तस्य भावो दृष्टपूर्वकता तया, पूर्वपरिचितत्वेन विनेता - शिक्षयिता भवति, मिथ्यात्तिवनं मिथ्यामार्गाद्विक्षिप्य सम्यक्षमार्गे योजयतीति प्रथमः । २ दृष्टपूर्वकं - पूर्व दृष्टो - धर्मे प्रवृत्तत्वन
"
3
१०८
अब विक्षेपणाविनय को कहते हैं- “ से किं तं विक्खेवणा " इत्यादि । विक्षेपणाविनय का लक्षण क्या है ? और उसके भेद कितने
? | इस प्रश्न के उत्तर में कहते हैं- विक्षेपणाविनय चार प्रकार का है । जैसे - [१] अदृष्टधर्म दृष्टपूर्वकतया विनेता भवति, [२] दृष्टपूर्वकं साधर्मिकतया विनेता भवति, [३] च्युतं धर्माद् धर्मे स्थापयिता भवति, [४] तस्यैव धर्मस्य हिताय सुखाय क्षमाय निःश्रेयसाय आनुगामिकतया अभ्युत्थाता भवति ।
१ अदृष्टधर्म दृष्टपूर्वकतया विनेता भवति - सम्यग्दर्शन आदि स्वरूप वाले धर्म से रहित को पूर्वपरिचित स्वरूप से सिखाने वाला होना । तात्पर्य यह है कि - मिध्यात्व में पडे हुए को वहाँ से निकाल कर सम्यग्रमार्गमें लाना ।
हवे विक्षेपाविनयनुं स्थन उरे छे- 'से किं तं विक्खेवणा०' ४त्याहि વિક્ષેપણાવિનયના લક્ષણ શુ છે ? તથા તેના પ્રકાર કેટલા છે ? એ પ્રશ્નના उत्तरमां ठंडे छे – विशेषयाविनय यार अमरना छे नेवा - (१) अदृष्टधर्म दृष्टपूर्वकतया विनेता भवति, (२) दृष्टपूर्वं साधर्मिकतया विनेता भवति, (३) धर्मात् च्युतं धर्मे स्थापयिता भवति ( ४ ) तस्यैव धर्मस्य हिताय सुखाय० भवति (१) अदृष्टधर्मं दृष्टपूर्वतया विनेता भवति सभ्यग्रहर्शन हि स्व३य्વાળા ધર્માંથી રહિતને પૂર્વપરિચિત સ્વરૂપથી શિખવવાવાળા થવું તાત્પર્ય એ છે કે—મિથ્યાત્વમા પડેલાને ત્યાંથી કાઢીને સમ્યગ્ માર્ગમાં લાવવા.