Page Text
________________
९३
-
-
-मुनिहषिणी टीका अ. ४ गणिसम्पद्ववर्णनम् शीतमृदुस्निग्धत्वादिनाऽनुभूताः, कालान्तरे पुनस्तदुपस्थितौ 'अयं चन्दनादिस्पर्शः शीतमृदुस्निग्धत्वादितः' इति शीतत्वादिना हेतुना प्रमितो योऽर्थश्चन्दनादिस्पर्शरूपः स निश्रितोऽभिधीयते, तद्भिन्नोऽनिश्रितः, अर्थात्तादृशानुमानेन हेतुना तदा तं विषयं तज्ज्ञानं न परिच्छिनत्ति तदाऽनिश्रितमहेतुकमर्थमवगृह्णातीति व्यवहियते। ६ असंदिग्धमवगृह्णाति-असंदिग्धं सकलसंशयादिदोषरहितं, यथा-'चन्दनादिस्पर्शमवगृहणज्ञानं 'चन्दनस्यैव, चीनांशुकस्यैव, नवनीतस्यैवाऽयं म्पर्शः' इत्येवंरूपं यदा प्रवर्तते तदाऽसंदिग्धमत्रगृह्णातीत्युच्यते । एवम् पूर्वोक्तक्षिप्रादिप्रकारेण-ईहामतिसम्पदपि २, अवायमतिसम्पदपि ३ विज्ञेया ।। यथार्थरूप से जाना हुआ। पूर्वकाल में शीत मृदु स्निग्धत्वरूप हेतु से चन्दन आदि स्पर्श' का अनुभव किया हो, और कालान्तर में उसकी उपस्थिति हो तब " यह चन्दन आदि का स्पर्श है, क्यों कि यह शीतल है, कोमल है, चिकना है," इत्यादि । इस प्रकार शीतत्वादि हेतु से अनुमित किया हुआ जो चन्दन आदिका स्पर्शरूपी अर्थ ही निश्रित कहा जाता है। उससे भिन्न अनिश्रित कहा जाता है । अर्थात् ऐसे अनुमान से हेतु से जब उस विषय का उस ज्ञान का परिच्छेद नहीं करता है तब 'अनिश्रित-अहेतुक अर्थ का अवग्रह करता है। ऐसा व्यवहार होता है।
६ असन्दिग्धमवगृह्णाति-असन्दिग्ध का अर्थ होता है सम्पूर्ण संशय आदि दोषों से रहित । जैसे कि-चन्दन आदिका स्पर्श करता हुआ यह चन्दन का ही स्पर्श है, रेशमी वस्त्र का ही स्पर्श है, यह स्पर्श सक्खनका ही है। इस रीति से जब ज्ञान होता है तब રૂમથી જાણેલ પૂર્વકાલમા શીત-મૃદુ-સ્નિગ્ધત્વરૂપ હેતુથી ચન્દન આદિ સ્પર્શને અનુભવ કર્યો હોય અને કાલાન્તરમાં જ્યારે તે મળી આવે ત્યારે આ ચન્દન આદિને સ્પર્શ છે કેમકે- આ શીતલ છે, કેમળ છે, ચિકણુ છે ઈત્યાદિ આ પ્રકારે શીતત્વ આદિ હેતુથી અનુમિત કરેલ જે ચન્દન આદિને સ્પર્શ તે રૂ૫ અર્થ જ નિશ્રિત કહેવાય છે, તેથી ઉલટું અનિશ્રિત કહેવાય છે, અર્થાત એવા અનુમાનથી હેતુથી
જ્યારે તે વિષયનું તે જ્ઞાનનું પરિચ્છેદ ન થાય (જુદુ ન થાય) ત્યારે અનિશ્રિત–અહેતુક અર્થને અવગ્રહ થાય છે ” એવે વ્યવહાર થાય છે
(६) असंदिग्धमवगृह्णाति असधिने म थाय छे से पूर्ण संशय मा દેથી રહિત, જેમકે- ચ દન આદિને સ્પર્શ કરતાં “આ ચંદનને જ સ્પર્શ છે રેશમી વસ્ત્રને જ સ્પર્શ છે. આ સ્પર્શ માખણને જ છે” એ રીતે જ્યારે જ્ઞાન
| SR No. | 009359 |
| Book Title | Dashashrut Skandh Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1960 |
| Total Pages | 497 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_dashashrutaskandh |
| File Size | 26 MB |