________________
विपाकचन्द्रिका टीका, श्रु० १, अ० ६, नन्दि सेनवर्णनम्
४८५
"तेणं कालेणं तेणं समरणं' तस्मिन् काले तस्मिन् समये 'समणस्स' श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य 'जेट्ठे जाव' ज्येष्ठो यात्रत् ज्येष्ठोऽन्तेवासी गौतमोऽनगारः भगवदाज्ञां प्राप्य भिक्षार्थं मथुरायां नगर्यांमुच्चनीचमध्यमकुलेषु सामुदानिकी भिक्षामटन 'रायमग्गं ओगाढे' राजमार्गमवगाढः = राजमार्गे समागतः । 'तहेब' तथैव पूर्ववदेव 'हत्थी आसे पुरिसे' हस्तिनः, अश्वान् पुरुषान् 'पास' पश्यति । ' तेसिं च णं पुरिसाणं तेषां च खलु पुरुषाणां 'मज्झगयं एगं पुरिसं पास' मध्यगतमेकं पुरुषं पश्यति, कीदृशम् ? ' जाव णरणारीसंपरिवुडे' यावत् नरनारीसंपरिवृतम् । 'तए णं तं पुरिसं' ततः खलु तं पुरुषं 'रायपुरिसा' राजपुरुषाः 'चच्चरंसि' चत्वरे = चतुष्पथस्थाने तत्तंसि' तप्ते अग्निसंतप्ते ' अयोमसि' अयोमये= लोहनिर्मिते ' समजोइयंसि समज्योतिष्के = अग्निसदृशे घर गया । ' तेणं कालेणं तेणं समरणं' उसी काल एवं उसी समय की यह बात है कि समणस्स जेठ्ठे जाव रायमग्गं ओगाढे' श्रमण भगवान महावीर के बड़े शिष्य श्री गौतम स्वामी भगवान से नगर में गोचरी करने की आज्ञा प्राप्त कर नगर में प्रवेश किये, आते२ वे राजमार्ग पर आ पहुँचे । 'तव हत्थी आसे पुरिसे पास' पहिले की तरह उन्हों ने वहां अनेक हाथियों को अनेक घोडों को एवं अनेक पुरुषों को देखा । 'तेसिं च णं पुरिसाणं मज्झगयं एगं पुरिसं पासइ' उन पुरुषों के बीच उन्हों ने एक ऐहे पुरुष को देखा जो अनेक 'णरणारीसंपरिवुडं' नरनारियों से घिरा हुआ था । और साथ में यह भी देखा कि 'तए णं तं पुरिसं रायपुरिसा' उस पुरुष को उन राज पुरुषों ने 'चरस' चौहट्टे पर रखे हुए 'अयोमयं सि' एक लोह निर्मित ' तत्तंसि'
' तेणं कालेणं तेणं समएणं ते डास मने ते समयनी मे वात छे ! 'समणस्स जेट्ठे जाव रायमग्गं ओगाढे' श्रम लगवान महावीरना भोटा शिष्य શ્રી ગૌતમસ્વામી ભગવાન પાસેથી નગરમાં ગેચરી કરવાની આજ્ઞા પ્રાપ્ત કરીને नगरभां अवेश ऽर्यो भने रानभार्ग पर माव्या. 'तहेव हत्थी आसे पुरिसे पास ' પહેલાં પ્રમાણે જ તેમણે ત્યાં આગળ અનેક હાથીને, અનેક ઘેાડાએને અને અનેક पुरुषाने लेया ' तेसिं च णं पुरिसाणं मज्झगयं एगं पुरिसं पासइ ' ते पुरुषाना वय्यभां तेभो भे४ मेवेो पुरुष भयो ? भने ' णरणारी संपरिवुड ' स्त्री-पुरुष वडे घेराभेलो इतो, अने साथै मे पा लेंयु ङे, 'तर णं तं पुरिसं रायपुरिसा' ते पुरुषने शन्जना नाङो ' चच्चरंसि ' यौटा (मध्य रस्ता ) पर ' अयोमयसि ' राजेसा मे सोडनिर्मित (सोढा मेनेसु) ' तत्तंसि ? तपावेला ' सिहासणंसि '
,