________________
૮૯૪
उत्तराध्ययन सूत्रे
अन्धिका पुत्तिका चैव, सक्षिका सशकास्तथा । भ्रमरः कीटः पतङ्ग, ढिड्डून कङ्कनस्तथा ॥ १४७ ॥ कुक्कुट : शृङ्गरीटी च, नन्दावर्तथ किः । डोल: भृङ्गारिका, विरिली अक्षिवेधकः || १४८ ॥ अक्षिलो माहयः अक्षिरोडकः विच्युता चित्रपक्षकाः । ओहिंजलिका जलकारी च, नीनिका तबकादयः ॥ १४९ ॥ इति चतुरिन्द्रिया एतेऽनेकधा एवमादयः । लोकस्यैकदेशे ते सर्वे परिकीर्तिताः ॥ १५० ॥ सन्ततिं प्राप्यानादिकाः, अपर्यवसिता अपि च । स्थितिं प्रतीत्य सादिकाः, सपर्यवसिता अपि च ॥ १५१ ॥ षडेव च मासान, उत्कर्षेण व्याख्याताः ।
चतुरिन्द्रियाणाम् आयुःस्थितिः अन्तर्मुहूर्त जघन्यका ॥१५२॥ संख्येयकालमुत्कृष्टा, अन्तर्मुहूर्त जयन्यिका ।
चतुरिन्द्रियाणां कार्यस्थितिः, तं कार्यं तु अमुञ्चताम् ॥ १५३॥ अनन्तकालमुत्कृष्टम्, अन्तर्मुहूर्त जघन्यकम् ।
चतुरिन्द्रियजीवानाम्, अन्तरं च व्याख्यातम् ॥ १५४ ॥ एतेषां वर्णतश्चैव गन्धतो रसस्पर्शतः ।
संस्थान देशतथापि, विधानानि सहस्रशः ॥ १५५ ॥ टीका - चउरिंदिया उ जे जीवा' इत्यादि ।
भो शिष्य - ये तु चतुरिन्द्रिया जीवास्ते द्विविधाः प्रकीर्तिताः । तद् यथा - पर्याप्ता अपर्याप्ताश्च । तेषां भेदान् मे= मम समीपे यूयं शृणुत ॥ १४६ ॥ अब सूत्रकार चतुरिन्द्रिय जीवोंके विषय में समझाते है 'चरिंदिया' इत्यादि -
अन्वयार्थ - (जे उ चउरिंदिया जीवा ते दुविहा पकिसिया - ये तु चतुरिन्द्रिय जीवास्ते द्विविधाः प्रकीर्तिताः ) जो चार इन्द्रियवाले जीव है वे दो प्रकार के है | ( पज्जन्तमपज्जन्त्ता - पर्याप्ताः अपर्याप्ताः) एक पर्याप्त और હવે સૂત્રકાર ચાર ઈન્દ્રિયવાળા જીવતા વિષયને સમજાવે છે. "L ' चउरिंदिया " त्याहि !
अन्वयार्थ - जे उ चरिंदिया जीवा ते दुविहा पकित्तिया ये तु चतुरिंद्रिया जीवास्ते द्विविधा प्रकीर्तिताः ? यार ईन्द्रियवाजा व छे ते मे प्रारा छे. ३ पज्जत्तमपज्जत्ता–पर्याप्ताः अपर्याप्ताः पर्याप्त गते मील अपर्याप्त तेसिं भेए
