________________
खेट
उतराध्ययन सूत्रे
उपशान्तमोहा, नो न शुद्धाचारा, नो अशुद्धशरीरा, नो व्यवसाय वज्जिता, नो अपूकरण विरोधिनी, नो नवगुणस्थानरहिता, कथं न उत्तमधर्मसाधकेति ।
व्याख्या —स्त्री खलु न अजीवः किं तु जीव एव जीवस्य चोत्तमधर्मसाधकत्वेन सह विरोधो नास्ति तथैव लोके दर्शनादितिभावः ।
+
ननु सर्वोsपि जीव उत्तमधर्मसाधको न भवति, अभव्यजीवानामुत्तमधर्मसाधकत्वाभावादतआह या अभव्या' इति । न चासु अभव्येति । यद्यपि स्त्रीषु काचिदभव्या, तथापि सर्वैवाऽभव्या न भवति, संसार निर्वेद- निर्वाध धर्माद्वेष शुपादिदर्शनादिति भावः ।
अतिक्रूरमतिः, नो न उपशान्तमोहा, तो न शुद्धाचारा, नो अशुद्धशरीरा, नो व्यवसायवर्जिता, नो अपूर्वकरणविरोधिनी, नो नवगुणस्थानरहिता कथं न उत्तमधर्मसाधिकेति । तात्पर्य - इसका इस प्रकार है - स्त्री अजीव नहीं है किन्तु जीव ही हैं । अतः उसका उत्तमधर्मसाधन करने के साथ कोई विरोध नहीं है। लोकमें भी इसी तरह से देखा जाता है ।
शंका - जीवमात्रको यदि उत्तमधर्मसाधक माना जाय तो फिर अभव्यों को भी जीव होनेसे उत्तमधर्मका साधक मानना पड़ेगा । परंतु उनमें तो उत्तमधर्मसाधकता मानी नहीं जाती हैं । इस प्रकारकी आशंकाकी निवृत्ति के लिये सूत्रकार कहते है कि अभव्य नहीं है । यद्यपि स्त्रियों में भी कितनीक स्त्रियां अभव्य होती है तथापि सर्व अभव्य ही है ऐसी बात नहीं है । संसारसे निर्वेद, धर्मसे अद्वेष तथा शुश्रूषा आदि गुण उनमें देखे जाते हैं भव्य होने पर भी ये सम्यग्दर्शन उपशान्तमोहा, नो न शुद्धाचारा, नो अशुद्धशरीरा, तो व्यवसायवर्जिता, नो अपूर्वकरणविरोधिनी, नो नवगुणस्थानरहिता कथं न उत्तमधर्मसाधिकेति । તાત્પર્ય આનુ' આ પ્રમાણે છે—સ્રી અજીવ છે. આથી એના ઉત્તમ ધમ સાધન કરવાની સામે લેાકેામાં પણ આજ પ્રમાણે જોવામાં આવે છે.
નથી, પરંતુ જીવ જ કાઈ વિરાધ નથી.
શંકા—જીવ માત્રને જે ઉત્તમ ધર્મના સાધક માનવામાં આવે તે પછી અસભ્યાને પણ છત્ર હાવાથી ઉત્તમ ધર્મના સાધક માનવા પડે. પરંતુ એમનામાં તે ઉત્તમની સાધકતા માની શકાતી નથી, આ પ્રકારની માશ'કાની નિવૃત્તિના સાટે સૂત્રકાર કહે છે કે-અભવ્ય નથી તે સ્ત્રીચામાં પણ કેટલીક સ્ત્રીચેા અભવ્ય હોય છે તથાપિ બધી અભવ્ય હોય છે એવી વાત નથી. સ ંસારથી નિવેદ, ધર્માંથી અદ્વેષ તથા સુશ્રૂષા વગેરે ગુણ્ણા તેમનામાં
