________________
उत्तराध्ययन सूत्रे
५४४
9
मूलम् - जे' यावि दोस समुवेई तिव्वं तंसि कखणे सेउँ उँवेइ दुक्ख । दुदंत दोसेणं सर्पण जंतू, न किंचि भावं अवरझई से ॥९०॥
१५
छाया—यश्चापि द्वेषं समुपैति तीव्रं, तस्मिन् क्षणे स तु उपैति दुःख । दुर्दान्तदोषेण स्वकेन जन्तुः, न किञ्चित् भावः अपराध्यति तस्य ॥ ९० ॥ टीका- ' जे यावि ' इत्यादि -
यश्च जन्तुस्तोत्रं द्वेषं समुपैति, स तु तस्मिन् क्षणेऽपि स्वकेन दुर्दान्तदोषेण दुःखम् उपैति, भावस्तस्य किञ्चित् नापराध्यति, इत्यन्वयः । व्याख्या पूर्ववत् ।। ९० ।। मूलम् - एगंतरेतो है इरंसि भावे, अतालिसे से कुणई पैओसं । दुक्खस्स संपलं मुंबइ बाले नै लिप्पई तेणें मुँणी विगो ॥९१ छाया -- एकान्तरक्तो रुचिरे भावे, अतादृशे स करोति प्रद्वेष |
दुःखस्य सम्पीडमुपैति बालः, न लिप्यते तेन मुनिर्विरागः ॥ ९१ ॥ टीका- ' एगंतरतो' इत्यादि -
यस्तु रुचिरे भावे एकान्तरक्तो भवति, स बालः, अतादृशे - अरुचिरे भावे - भावविषये वस्तुनि प्रद्वेषं इदं ममाप्रीतिकारकमित्यादिरूपं करोति, अतएव दुःखस्य सम्पीडं उपैति विरागो मुनिस्तु तेन न लिप्यते, इत्यन्वयः शेषं व्याख्यापूर्ववत्॥९१॥
'जे यावि' इत्यादि ।
जो प्राणी अमनोज्ञरूप आदि विषयक भावमें तीव्र द्वेष धारण करता है वह उस क्षणमें भी अपने ही दुर्दान्त दोषके कारण दुःखका पात्र बनता है । उसके दुःखी होनेमें उस भावका कुछ अपराध नहीं है ॥९०॥ 'एगंतरत्तो' इत्यादि ।
जो मनुष्य मनोज्ञ भावमें एकान्त तपत्र हो जाता है वह बाल जीव है और वही अमनोज्ञ भावमें प्रद्वेष करता है । इसी वजह से वह 'जेयावि" इत्यादि ।
66
જે પ્રાણી અમનેાજ્ઞરૂપ આદિ વિષયક ભાવમાં તીવ્ર દ્વેષ ધારણ કરે છે તે એ ક્ષણમાં પણ પેાતાના જ દુર્ઘત દોષના કારણે દુઃખના પાત્ર બને છે. એના દુઃખી થવામાં એ ભાવના કઈ અપરાધ નથી. ૫૦૫
" एगंचरतो " त्याहि !
જે મનુષ્ય મનેાજ્ઞભાવમાં એકાન્તતઃ રક્ત મની જાય છે છે માળ જીવ અને તે અમનેાજ્ઞ ભાવમાં પ્રદ્વેષ કરે છે. આજ કારણથી એ દુઃખ ભાગવે
