________________
४९८
उत्तराध्ययनसूत्रे कमलिनी पत्रमिव । यथा जलमध्येऽपि विद्यमानं कसलिनीपत्रं जलेन न लिप्यते, तद्वन्नलिप्यते इत्यर्थः ॥ ३४ ॥
॥ इति चक्षुरूप प्रकरणम् ।। इत्थं त्रयोदशगाथा श्चक्षुराश्रित्य व्याख्याताः । एतदनुसारेणैव शेषेन्द्रियाणा मनसश्च त्रयोदश त्रयोदशगाथाः स्वस्त्र विषयाख्यानपूर्वक वक्ष्यन्ते । तासां व्याख्या चक्षुः प्रकरणवद् विज्ञेयाः। तत्र यो यो विशेषः स व्याख्यास्यते तत्र श्रोत्रेन्द्रियप्रकरणमाह---
अथ श्रोत्रेन्द्रियप्रकरणम्मूलम्-सोयरस सदं गहणं वयंति, तं राग हे तुमणुन माह। तं" दोस हेडं अभणुन माहु, समोय जो तेसु ल वीयरागो॥३५ एतया दुःखौघपरम्परया न लिप्यते) जलले कमलिनी पत्रकी तरह पूर्व कथित इस समस्त दुःखपरम्पराले लिप्त नहीं होता है।
भावार्थ-जिस प्रकार कमलिनीका पत्र जलसें रहता हुआ भी उससे अलिप्त रहता है उसी प्रकार जो मनुष्य रूप विषयक रागद्वेषसे रहित होता है वह संसारमें वसता हुआ ली वहांकी दुःखपरस्परासे अलिप्त रहता है॥३४॥
॥चक्षु प्रकरण समाप्त ॥ ' इस प्रकार तेरह गाथाओं द्वारा चक्षु इन्द्रियको आश्रित कर यह व्याख्यान किया गया है। इसी तरह शेष इन्द्रियों तथा मनके भी अपने २ विषयोंका व्याख्यान सूत्रकार करेंगे। उनकी व्याख्या चक्षु इन्द्रियके प्रकरणकी तरह जाननी चाहिये। परन्तु वहां जो विशेषता होगी वह परंपरेण न लिप्पइ-जलेन पुष्करिणी पलाशं इव एतया दुःखौघपरंपरया न लिप्यते જળથી કમળપત્ર જે રીતે તેમાં રહેવા છતાં પણ અલિપત રહે છે તેમ પૂર્વ કહેવાયેલ સઘળી દુઃખ પરંપરાઓથી તદન અલિપ્ત રહે છે.
. ભાવાર્થ –જે પ્રમાણે કમળ જળમાં રહેવા છતાં પણ એથી અલિપ્ત રહે છે અને તે સંસારમાં વસતા હોવા છતાં આવા પ્રકારની દુ ખ પરંપરા તેનો લેશ માત્ર સ્પર્શ કરી શકતી નથી. ૩૪
॥यक्षु ५४२ सभात थयु॥ આ પ્રમાણે તેર ગાથાઓથી ચક્ષુરિન્દ્રિયના વિષયને સામે રાખીને કહેવામાં આવેલ છે. આ જ પ્રમાણે બીજી ઈન્દ્રિયો તથા મનનું પણ જે તેના - - લગતું ખ્યાન સૂત્રકાર કહેશે. એની વ્યાખ્યા ચક્ષુરિન્દ્રિયના પ્રકરણની
જાણવી જોઈએ. પરંતુ એમાં જે જે વિશિષ્ટતાએ હશે તે કહેવામાં
