________________
३२
उत्तराध्ययन सूत्रे
आर्जव संपन्नस्यापि विनयं विना न समग्रफलप्राप्तिः, स च मार्दवादेवेति एकोनपञ्चाशत्तमं भेदमाह -
मूलम् - मद्दवयाएणं भंते ! जीवे कि जणेइ ? महवयाए अणुस्सियत्तं जणेइ । अणुस्सियत्तेणं जीवे मिउमद्दवसंपन्ने अट्ठमयद्वाणाई निहावेइ ॥ सू० ४९ ॥
छाया - मार्दवेन खलु भदंत ! जीवः किं जनयति ? | मार्दवेन अनुच्छ्रितत्वं जनयति । अनुच्छ्रितत्वेन जीवः मृदुमार्दवसंपन्नः, अष्टौ मदस्थानानि निष्ठाप यति ॥ ० ॥ ४९ ॥
टीका- ' महवयाए ' इत्यादि -
हे भदन्त ! मार्दवेन = आत्मनः कोमलपरिणामो मार्दवं तेन, जीवः किं जनयति । भगवानाह - हे शिष्य ! मार्दवेन - कोमलपरिणामेन मानत्यागरूपेण अनुच्छ्रितत्वम्=अनुद्धतत्वं विनयं जनयति । मार्दवं हि विनयस्य कारणम्, विनयश्व प्रधानोधर्म इति सूचयन् माह - ' अणुस्सियन्तेणं' इत्यादि । अनुच्छितत्वेनविनयेन जीवः, मृदुमार्दवसंपन्नः = मृदुः - द्रव्यतो भावतश्चावनमनशीलस्तरय
आर्जव गुणवाले भी विनयके विना समग्र फलकी प्राप्ति नहीं होती है । यह विनय मार्दव धर्मसे ही प्राप्त होता है । इसलिये उनचासवे बोल में मार्दव गुणको कहते हैं - ' महवयाएणं ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - (भंते मद्द्वयाएणं जीवे किं जणेह - भदन्त ! मार्दवेन खलु जीवः किं जनयति) हे भगवन् ! मार्दव गुणसे जीव किस गुणको प्राप्त करता है ? उत्तर- ( मद्द्वयाए अणुस्सियत्तं जणेह मार्दवेन अनुच्छ्रितत्वं जनयति) मार्दवसे जीव अनुच्छ्रितत्व-उद्धतताके त्यागरूप विनयधर्मको प्राप्त करता है । (अणुस्लियत्तेणं जीवे मिउमदवसंपन्ने अट्टमयट्टा
આર્જવ ગુણવાળાને પણ વિનયના વગર સમગ્ર ફળની પ્રાપ્તિ થતી નથી, એ વિનય માઈવ ધમ થી જ પ્રાપ્ત થાય છે. આ કારણે એગણપચાસમા ખેલમાં भाईव गुणने हे छे- “ मद्दवयाएणं " इत्यादि !
अन्वयार्थ——भंते सद्द्वयाएणं जीवे कि जणेह - भदन्त मार्दवेन खलु जीवः किं जनयति है भगवान । भाईव गुणुथी लव કયા ગુણને પ્રાપ્ત કરે છે ? उत्त२–मद्द्वयाए अणुस्सियत्तं जणेइ - मार्दवेन अनुच्छ्रितत्वं जनयति भार्द्वषथी જીવ અનુતિત્વ–ઉદ્ધૃતતાના ત્યાગરૂપ વિનય ધર્મને પ્રાપ્ત કરે છે. अणुस्तियत्तेणं जीवे मिउमद्द्व संपन्ने अट्टमयट्ठाणाई निट्ठावेइ-विनय धर्म थी व
