________________
२१६
उत्तराध्ययनस्त्रे आलोचना च स्वदोपनिन्दावत एव सफला भवतीत्यतषष्टभेदस्वरूपमाहमूलम्-निंदणयाए णं भंते ! जीवे किं जणयइ ?, निंदणयाए णं पच्छाणुतावं जणयइ, पच्छाणुतावेणं विरज्जमाणे करणगुणसेटिं पडिवज्जइ । करणगुणसेढिं पडिवन्ने य अणगारे मोहणिजं कम्मं उग्घाएइ ॥ सू० ६ ॥
छाया-निन्दनतया खलु भदन्त ! जीवः किं जनयति ? । निन्दनतया खलु पश्चादनुतापं जनयति । पश्चादनुतापेन च विरज्यमानः करणगुणश्रेणि प्रतिपद्यते । करणगुणश्रेणि प्रतिपन्नश्च अनगारो मोहनीयं कर्म उद्धातयति ॥ सू० ६॥
टीका-'निंदणयाए' इत्यादि।
निन्दनया स्वयमेव स्वदोषचिन्तनेन अनुचितमिदं मया कृतमित्यादिरूपेण खलु जीवः किं जनयति ?। गुरुराह-निन्दनयाखलु जीवः पश्चादनुतापं-पश्चात्कालेऽनुतापं पुनः पुनस्तापं पश्चात्तापं, दुष्टु मया कृतमित्यादिरूपं जनयति-करोति ।
आलोचना अपने दोषोंकी आत्मसाक्षीसे निन्दा करने वालेको ही सफल होती है इसलिये अब छठा बोलमें निन्दनाका स्वरूप कहते हैं-'निंदणयाएण' इत्यादि । - अन्वयार्थ-(भंते निंदणयाए जीवे किं जणयइ-भदन्त ! निन्दनया जीवः किं जनयति) हे भगवन् । अपनी निंदा करनेसे जीव किस गुणको प्राप्त करता है? उत्तरमें कहते कि-(निंदणयाए णं पच्छाणुतावंजणयइनिन्दनया खलु पश्चादनुतापं जनयति ) अपने आप अपने दोषोंका अनुचिन्तन करनेरूप निन्दासे 'मैंने यह अनुचित किया है" इस प्रकारके विचार करनेसे जीव पश्चात्तापको प्राप्त होता है "मैंने यह दुष्ठु-बुराकिया है" इत्यादिरूप अनुताप करता है । इसका फल यह होता है कि
આલેચના પિતાના દોષની આત્મસાક્ષીથી નિંદા કરવાવાળાનીજ સફળ થાય છે. मा छारो वे छ। मामा निहानु स्व३५ ४९ छे. “ निंदणयाएणं" त्याह।
मन्वयार्थ-भंते निंदणयाए जीवे कि जणयइ-भदन्त निन्दनया जीवः किं सानिमगवान् ! तानी निहा ४२वाथी ०१४या गुगुने प्रात ४२ छ? उत्तरमा छ छ-निंदणयाए ण पच्छाणुताव जणयइ निन्दनया खलु पश्चादनुतापं सति चातपातानीजतन पाताना होषान मनुथितन ४२११३५निहाथी में આવું અનુચિત કરેલ છે આ પ્રકારનો વિચાર કરવાથી જીવ પશ્ચાત્તાપને પ્રાપ્ત થાય છે. “મેં આ દુષ્ટ-ખરાબ કામ કરેલ છે” ઈત્યાદિરૂપ અનુતાપ કરે