________________
३९
प्रियदर्शिनी टीका अ० ४ गा०५ वित्तस्याश्राणकत्वे पुरोहितपुत्रद्दष्टान्त स्वरूपोऽपि दीपप्रकाशाभावेन तदद्रष्टेन जायते, तथाऽयमपि जीवः कथचित् कर्मक्षयोपशमादेर्मुक्तिमार्ग दृष्ट्वाऽपि वित्तादिव्यासङ्गेन दर्शनमोहनीयोदयाद् जन भरति, रित्तस्य मोहादिहेतुत्वात् । तथा चोक्तम्मोदाययण मयका - मवद्रणो जणियचित्तमतानो । आरमक, दुम्साण परिग्गहो मूलम् ॥ १ ॥ छाया - मोहायतन मुद्रकामवर्धनो जनितचित्तसतापः । आरम्भकलह देतुर्दुखाना परिग्रहो मूलम् ॥ १ ॥
तस्माद्वत्राणाय न भक्तीत्येतानदेव नहि, किंतु प्राणकारकं सम्यग् दर्शनादि कचित् प्राप्तमपि विनाशयतीति ॥
को देख लिया है, दीपक के बुझ जाने पर उन वस्तुओं का वह अष्टा जैसा ही हो जाता है, उसी तरह से यह जीव भी कथचित् कर्म के क्षयोपशम आदि से मुक्ति के मार्ग को प्राप्त करके भी धनकी आकाक्षा के व्याग से होनेवाले दर्शनमोहनीय कर्म के उदय से उस मार्ग का अद्रष्टा ही माना जाता है, क्यों कि वित्त-वन मोहादिक का हेतु माना गया है । जैसे कहा भी है
"
यह परिग्रह मोह का एक निकेतन है, मद एव काम का बढ़ाने वाला है, इसके सबध से चित्त में अनेकविध सताप उत्पन्न होता रहता है । आरभ एवं कलह का यह प्रधान कारण है । अधिक क्या ससार में जितने भी दुख हैं उन सनका यह प्रधान मूल कारण है ।
17
इसलिये केवल यह वित्तरूप परिग्रह जीवका कभी भी संरक्षक-रक्षा करनेवाला नहीं हो सकता है, इतना ही नहीं है, किन्तु जीव के
કરી લીધુ પણ દીવા એકાએક બુઝાઈ જતા એ વસ્તુએ આ ધારૂ થવાને કારણે તેના માટે તે અદ્રષ્ય જેવી જ બની જાય છે એજ રીતે આ જીવ પણ કદાચ કના યોરામ વિગેરેની સહાયથી મેાક્ષમાગને પ્રાપ્ત કરાને પણ ધનની આકાક્ષાના વ્યાસ ગથી થતા દાન મેાહનીય ક્રમના ઉદયથી એ મેાક્ષમાગ તેને માટે અદ્રશ્ય જેવા જ બની જાય છે કેમ કે વિત્ત-ધન મેાહ વિગેરેના હેતુ માનવામા આવેલ છે કહ્યુ પણ છે—
“ આ પરિચડ મેાહનુ એક આશ્રયસ્થાન છે મદ અને કામને વધારનાર છે એને કારણે ચિત્તમા અનેક વિધ સતાપ ઉત્પન્ન થતા રહે છે આર્ભ અને કલહનુ એ મુખ્ય કારણ છે મ મારમા જેટલા પશુ અધિક દુ ખ છે એ સઘળા દુખાનું એ મૂળ કારણુ છે'' આટલા માટે કેવળ આ ધનરૂપી પરિગ્રહ જીવને કદી પણ સ રક્ષક–રક્ષા કરનાર બની શકતેા નથી એટલુ જ નહી પણ જીવના
