________________
२९४
औपपातिकमूत्रे
४-'ससाराणुप्पेहा' समारानुप्रेक्षा-मसारस्य चतसृषु गतिपु मारा थानु - सग्णलपणस्य अनुप्रेक्षा-तथा चोक्तम्----
माता पम्भर पुत्री सैर जमातरे स्पसा ।
पुनभाया भनेत मेन प्रागिना गतिरीशा।। १।। माता, पिता, स्त्री, पुन, स्वजन, मनदी आदि ममा मा स्वार्थ के है, अपना शरीर स्वार्थ का ही है, इसलिये मुद्रिमान मनुष्य उन सभः विपया पर अच्छी तरह विचार कर सभी का कल्याण करने वाले धर्म का ही सहायक वनावे ॥२॥
--इस प्रकार से चितन करना कयानुप्रेक्षा है।
(ससाराणुप्पेहा) रमारानुप्रेमा-चतुर्गतिकलग नमार के विषय मे चिन्तन करना-मसारानुप्रेक्षा है। कहा भी है
माता परभवे पुनी, सैव जन्मान्तरे म्बसा।
पुनर्भार्या भवेत् सैव, मागिना गतिरीटशी ॥१॥
इस भव में इस जीन की जो माता होती है, यह दूसरे भर मे उसकी पुत्री हो जाती है, फिर भवान्तर मे उसकी बहन हो जाती है, उसके बाद अन्य जम में फिर वह उसकी भाया हो जाता है। अधिक क्या कहा जाय! मसार का कुछ ऐसी हा विचित्र दशा है ॥ १॥ और भी कहा हेફરી પણ કહ્યું છે– ___ स्वार्थेकनिष्ठ स्वजन स्वदेह, मुरय तत सर्वमवेत्य सम्यक् ।
सर्वस्य कल्याणनिमित्तमेक, धर्म सहाय विन्धीत धीमान् ॥४॥
માતા, પિતા શ્રી, પુત્ર, સ્વજન-સબ પી આદિ બધા સ્વાર્થના છે પિતાનું શરીર પણ સ્વાર્થનું જ છે, તેથી બુદ્ધિમાન મનુષ્ય એ બધા વિષયો ઉપર સારી રીતે વિચાર કરી પર્વનું કલ્યાણ કરવવાળા ધર્મને જ સહાયક બનાવે આ પ્રકારે ચિ તન રવુ તે એકત્વાનુપ્રેક્ષા છે (૫)
(ससाराणुप्पेहा) समानुप्रेक्षा-स्तुतिसक्षमपा। मसाना विषयमा ચિતન કરવું તે સ સારાનુપ્રેક્ષા એ કહ્યું પણ છે
__माता परभवे पुत्री, सैर जन्मान्तरे स्वसा।
__ पुनर्भार्या भवेत् सैव, प्राणिना गतिरीशी ॥२॥ આ ભવમાં જે આ જીવની માતા હોય છે તે જ બીજા ભવમાં તેની પત્રી થઈ જાય છે વળી ભવાન્તરમાં તેની બહેન થઈ જાય છે ત્યાર પછી બીજા જન્મમાં વળી તે તેની સ્ત્રી થઈ જાય છે વધારે શું કહેવાય ! સ સા રની કોઈ એવી જ વિચિત્ર દશા છે (૧) ફરી પણ કહ્યું –
