________________
उतराध्ययनसून
किञ्च - यदि कर्म कव्चुरुन महिः स्थित भवेत् तर्हि कर्महेतुका बेदनाऽपि अन्तरात्मनि कथं स्यात् १ |
यदि कर्म चरणशीलमिति मध्येऽपि सस्थितस्य कर्मण फलमात्मन्यन्तर्वेदनाऽपि स्यादिति तेन मन्यते, तदा तदुक्त कन्चुसाहश्य व्याहतं स्यात्, यतः कञ्चुको बहिः स्पृष्ट एव भवति, न तु देशन्तर्गतः, किच- पहिरन्त युगपद्वेदना न स्यात् कर्मणस्तु पहिरन्त सम्बन्धात् वेदना युगपत् सभवति । किंच - सचरणत्व किन्तु ऐसी मान्यता तो है नहीं, क्यों कि इस प्रकार की मान्यता में अपसिद्धान्त नोम का निग्रहस्थान आता है। सूत्र में 'आत्मा अन्यप्रदेशस्थ कर्म का ग्रहण करता है यह यात निषेध करने में आई है।
और भी - जैसे कचुक बाहिर स्थित रहता है उसी तरह कर्म भी यदि आत्मा से बाहिर रहे तो उसके द्वारा होनेवाली वेदना भी आत्मा के बाहर ही होनी चाहिये। आत्मा के भीतर नही ।
यदि कहा जाय कि कर्म सचरण स्वभाववाला है इसलिये वह आत्मा के मध्यस्थित होकर उसको अन्तर्वेदना का हेतु हो जायगा, सो ऐसा कथन कचुक के सादृश्य से व्याहत हो जाता है, क्यों कि कचुक तो देह के बाहर ही में स्पृष्ट रहता है वह शरीर के भीतर तो कुछ प्रवित्र होता नहीं है । दूसरे यदि कर्म आत्मा से स्पृष्टमात्र रहते हैं यह बात ही मानी जाय तो एक साथ आत्मा को जो भोतर बाहिर में वेदना का अनुभव होता है वह नहीं होना चाहिये । यदि कर्मों को
७७०
તે છે જ નહીં, કેમ કે, આ પ્રકારની માન્યતામા અપસિધ્ધાન્ત નામનુ નિગ્રહસ્થાન આવે છે સૂત્રમા આત્મા અન્ય પ્રદેશસ્થ કમને ગ્રહણુ કરે છે આ વાતના નિષેધ કર્વામા આવેલ છે
1-હવે જિમ ક ચુક શરીર ઉપર છતા શરીરમય નહીં એમ રહે છે, એજ રીતે કમ' પણ આત્મા સાથે છતા પણ આત્માથી અલગ રહે તે એના દ્વારા થનારી વેદના પણ આત્માની ખહાર થવી જોઈએ-આત્માની અદર નહી
કિજો એમ કહેવામા આવે કેમ સ ચરણુ સ્વભાવવાળા છે, તે તે આત્માની મધ્યમા સ્થિત થઈ અને અતવેદનાનુ કારણુ ખની જાય એટલે એવું કથન કચુકના દેષ્ટાન્તથી વિરૂધ્ધનુ થઈ જાય છે કેમ કે, કચુક તા દેહની ઉપર જ સ્પર્શ કરીને રહે છે શરીરની અદર તેના પ્રવેશ થતા નથી હવે બીજું જે કમ આત્માથી સ્પેશીને માત્ર રહે છે એ વાત પણ માનવામાં આવે તે આત્માને જે અદર અને બહાર એકી સાથે વેદનાના અનુભવ
