________________
४८०
उत्तराभ्ययनको ___ दृश्यन्ते हि केचिद् दावानलदग्धस्थाणुवत् कालवर्णाः शीतवातादिमिरुपाता धूलिव्याप्ता मलिनदेहा मनुष्याः। तेपामझामनिर्जरया नास्ति कश्चिद् गुणः, मम तु मलधारणेन महान गुणः, इति मत्वा मापनयनाय स्नानाधभिलापमपि न कदा. चित् कुर्यादित्यर्थः । उक्तञ्च
न शक्य निर्मलीकर्तुं गानं स्नानशतैरपि ।
अश्रान्तमिन स्रोतोभि, नाभिर्मलमुद्रित् ॥१॥ होता है तब तक वह ( काण्ण-कायेन) शरीर से (जल्ल धारए-जल्लं धारयेत्) मेल को धारे । उसे यह विचार करते रहना चाहिये कि इस ससार मे ऐसे अनेक प्राणी-मनुष्य देखे जाते हैं। जो दावानल से दग्ध स्थाणु की तरह बिलकुल कृष्णवर्ण होते हैं। उनका शरीर शीतवात आदि से सदा पीडित होता रहता है। धूलि से व्याप्त होने के कारण अत्यन्त मलिन होता है । परन्तु फिर भी इनको इसकी चिन्ता नहीं होती है । अकाम निर्जरा से इनको इतना सब कुछ सहन करने पर भी कोई लाभ नहीं। मेरे लिये तो इस मैल धारण करने से महान् लाभ है, अतः इसके दूर करने के लिये मुझे स्नान आदि सावद्यक्रियाओं की अभिलाषा स्वप्न तक मे भी नहीं करनी चाहिये। कहा भी है
न शक्य निर्मलीकतुं, गात्र स्नानशतैरपि ।
अश्रान्तमिव स्रोतोभि,-नवभिर्मलमुद्गिरत् ॥१॥ कारण-कायेन ते शरीरथी जल धारए-जल्ल धारयेत् भने रामे त વિચાર કરતા રહેવું જોઈએ કે, સંસારમાં એવા અનેક પ્રાણી, મનુષ્ય દેખવામાં આવે છે જે દાવાનળથી દગ્ધ પાણાની જેવા તદન કાળા સ્વરૂપના જ હોય છે તેનું શરીર શીત, વાત આદિથી સદા પીડિત રહે છે ધૂળથી ભરેલું હેવાને કારણે અત્યત મલીન હોય છે, છતાં પણ એમને એની ચિંતા હતી નથી અકામનિજેરાથી એમને એટલું બધું સહન કરવા છતા પણું કઈ લાભ નથી મારા માટે તે આ મેલને પરીષહ સહન કરવાથી મહાન લાભ છે, આથી તેને દૂર કરવા માટે મારે સ્નાન આદિ સાવઘક્રિયાઓની અભિ લાષા સ્વપ્ન પણ ન કરવી જોઈએ કહ્યું પણ છે –
न शक्य निर्मलीकर्नु, गात्र स्नानशतैरपि । अश्रान्तमिव स्रोतोमि,-नवनिर्मलमुद्रिरत् ॥ १॥
