________________
LL
उत्तराभ्यवनसूत्रे
इत्यस्यैवाथ निशदीकुर्वन् प्राह - 'न ताओ मणसी करे' इति । ताः भाषा मनसि न कुर्यात् =न स्थापयेत् । ' अज्ञानवशादनेन सयमधैर्यापहारिण्यो भाषा उक्ता अत्र नास्त्यस्य दोषः किं तु ममैव पूर्वार्जितकर्मण फलमेतत्' इति विचार्य तादृशभाषाया अनादरणेन तद्भाषिणि द्वेष न कुर्यादिति भावः । अत्र दृष्टान्तः प्रदर्श्यते
एकदा क्षमाधरनामकः कश्चिद्दुश्वरतपश्चर्यापरायणो मुनिरासीत् । तद्गुणानुरागेण कथिद्देवः प्रीत्या तमभिवन्द्यानवीत् - मम योग्य कार्यमावेदनीय भवद्भिः ।
अन्यदा कदाचिन्मार्गे गच्छन् मुनिः स्वाभिमुखागतेन केनचिच्चाण्डालेन सोपहासमुक्त:- अहो ! अकर्मण्य ! भिक्षुक ! क गच्छसि १ । एतद् दुर्वचन निशम्य करता हुआ उस तरफ उपेक्षाभाव धारण करे, किन्तु (ताओ मणसी न करे - ताः मनसि न कुर्यात् ) उन वचनों को अपने मन में स्थान न देवे । “अज्ञानवशसे ही इसने सयम धैर्य को अपहरण करने वाली भाषा का प्रयोग किया है सो इस में इसका दोष नहीं है किन्तु मेरे ही पूर्वोपार्जित पापकर्मों का यह फल है " । यह समझकर उस परुष भाषा बोलने वाले पर द्वेषबुद्धि न करे ।
दृष्टान्त-दुश्चरतपश्चर्या करने मे लोन क्षमाघर नामक एक मुनि थे । उनके गुणों में अनुरागी होने से कोई एक देव वदनाकर उनसे बोला कि यदि मेरे योग्य कोई कार्य हो तो आप मुझ से अवश्य कहें, यह मैं आप से हाथ जोड़ कर प्रार्थना करता हू ।
एक समय की बात है कि वे मुनि कही जा रहे थे। रास्ते में सन्मुख आता हुआ उन्हें एक चाण्डाल मिला। उसने मुनिराज को त२५ उपेक्षाभाव धारण ४२ परतु ताओ मणसीं न करे-ता मनसि न कुर्यात् તેના વચનેાને પોતાના મનમા સ્થાન ન આપે અજ્ઞાનવશતાથી તેણે સયમ ધૈર્યનુ અપમાન કરનાર ભાષાનેા ઉપચાગ કર્યાં છેતા તેમા એના ઢાષ નથી પરંતુ મારા પૂર્વીપાત પાપ કર્મોનુ જ એ ફળ છે આવુ સમજીને એ અસભ્ય ભાષા એટલવાવાળા ઉપર ફેશબુદ્ધિ ન કરે
દૃષ્ટાંત—ક્ષમાધર નામના દુષ્કર તપશ્ચર્યાં કરવામા લીન એવા એક મુનિ હતા તેમના ગુણેાના અનુરાગી એવા કાઈ એક દૈવે વદના કરીને એમને કહ્યુ કે, મારા ચેાગ્ય કાઈ કાય હાય તા આપ મને અવશ્ય કહા એમ હુ આપને હાથ જોડી પ્રાર્થના કરી કહુ છુ એક વખત તે મુનિ કયાક જઈ રહ્યા હતા રસ્તામા સામેથી આવતા એક ચડાલ મન્યા તેણે મુનિરાજને
