________________
-
प्रियदर्शिनी टीका अ० २ गा० २३ शय्यापरीपहजये शुभयग्द्रावार्यदृष्टान्त ४५५ क्वचिद्विपमभूमिक पांमुप्रचुर शहराशकलसकुल शीतकाले तिशीतं ग्रीमे बहुधर्मक दुःखद सुखद वा स्यादिरहितमुपाय, मृदुकठिनादिभेदेनोचावच पट्टकादिरूप सस्तारक च प्राप्य, तत्र तत्र रागद्वेपारणेनानुद्विग्नो भवेत् । एवं शय्यापरीपहा साधुना पिजितो भातीति । वाला उपाश्रय मिले या विपम भूमिवाला, चाहे तो वह ऋतु के अनुकूल हो चाहे प्रतिकूल हो, चाहे वह फकर पत्थर से युक्त भूमिवाला हो चाहे सिमेंट आदि से यनी हुई भूमिवाला हो-कैसा भी क्यों न हो परन्तु स्त्री पशु आदि से यदि वह ररित है तो सायु को उस में किसी भी प्रकार का हर्पविपाद नही करना चाहिये । इसी तरह सस्तारक भी चाहे मृदुगुणयुक्त हो चाहे कठिन हो कैसा भी हो उसको प्राप्तकर साधु को उस विपय में भी रागदेपपरिणति नहीं करनी चाहिये। इस तरह करने से साधु के द्वारा शय्यापरीपह जीता जाता है।
भावार्थ-शय्यापरीपह पर यदि साधु को विजय पाना है तो उसकी विचारधारा ऐसी कभी नहीं होनी चाहिये कि यह शग्या, उपाअय अथवा पाट-पाटला आदि सुन्दर हैं या असुन्दर है' ऋतु के अनुकूल हैं या प्रतिकूल हैं। साधु के लिये क्या तो अनुशल और क्या प्रतिकूल ? सयके ऊपर उसकी समान दृष्टि होनी चाहिये । यह तो दृष्टि की विषमता है जो साधुके लिये उसकी समाचारी से उचित नहीं मानी जाती है। संयम का निर्विघ्नरूप से निर्वाह जैसे भी हो सके उस रूप से મળે અથવા વિષમભૂમિવાળે, તે ઋતુને અનુકૂળ હોય અથવા પ્રતિકુળ હોય, ચાહે તે કાકરા પત્થરની ભૂમિવાળો હોય કે, ચાહે સીમેન્ટ આદિની ભૂમિવાળે ગમે તેવો હોય પરંતુ સ્ત્રી પશુ આદિથી જે તે રહિત હોય તે સાધુએ તેમા કઈ પ્રકારને હર્ષ વિવાદ નહી કર જોઈએ એ જ રીતે સસ્તારક પણ ચાહે તેવુ સુ વાળ હોય અથવા તે કઠણ હેય ગમે તેવું હેય તેને પ્રાપ્ત કરી સાધુએ તે વિષયમાં પણ રાગદ્વેશ પરિકૃતિ રાખવી ન જોઈએ આવી રીતે કરવાથી સાધુ શય્યાપરીષહ જીતી જાય છે
ભાવાર્થઅધ્યાપરીષહને કદાચ સાધુએ જીતવો હોય તે તેની વિચાર ધારા એવી કદી ન હોય કે, આ શબ્બા ઉપાશ્રય-પાટલા આદિ સુ દર છે કે અસુદર, ઋતુને અનુકૂળ છે કે પ્રતિકૂલ સાધુ માટે કયુ અનુકૂળ અને કયુ પ્રતિકૂળ બધા ઉપર તેની સમાન દષ્ટિ હેવી જોઈએ એ તો દષ્ટિની વિષમતા છે જે સાધુ માટે તેની સમાચારીથીઉચિત માનવામાં આવતી નથી સાયમને વિવિધ
