________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० १ गा० ३१-३२ पपणासमितिविधि
२२९
दृश्यते च लोकेऽपि काल एन कृप्यादिकरणे धान्यादिनिष्पत्तिरूपं फल भवति, विपर्यये तु विपर्ययः । यथा काल एन वनस्पतीनामङ्कुराः प्रादुर्भवन्ति, काल एवं वृक्षाः कुसुमिता भवन्ति, फलनन्तश्च, काल एव पड् स्तवः समायान्ति काल एव तीर्थंकराणि वल्देना वासुदेवा जायन्ते, काल एवं शुक्तिकाया मुक्ता उत्पद्यन्ते, काले आवश्यककारिणस्तीर्थंकरगोन कर्मोपार्जयन्ति ।
यतः - कालम्मि कीरमाण, किसिकम्म बहुफल जहा होइ ।
इय सव्यच्चिय किरिया, निय-निय कालम्मि किन्नेया ॥ १ ॥ - छाया - काले क्रियमाण, कृपिकर्म नहुफल यथा भाति । इति सव क्रिया, निज-निज काले विज्ञेया ॥ १ ॥
करनी चाहिये, भिन्न समय मे नही, कारण कि अकाल में विघ्नों के आने की सभवना रहती है। तथा तीर्थकर प्रभुकी ऐसी आज्ञा नही है, अतः उनकी आज्ञा के विरुद्ध प्रवृत्ति करने से स्वच्छता का दोष लगता है । लोकमे भी यही बात देखी जाती है-खेती आदि करने का जो काल नियत है उसी में उस के करने से धान्यादिक फल की निष्पत्ति होती है, अन्य समय में नही । समयानुसार ही वृक्षों में पत्र पुष्प फलादिक आया करते है। तथा वनस्पतियाँ अँकुरो को उत्पन्न करती हैं। अपने अपने . समय मे छह ऋतुएँ आती हैं। तीर्थकर, चक्रवर्ती, बलदेव, वासुदेव, ये सब अपने २ समय पर ही होते हैं। सीप मे मोती, समयानुसार ही होते हैं। आवश्यक क्रियाओं को करने वाले जीव समय पर ही तीर्थकर गोत्र का उपार्जन किया करते हैं। कहा भी है
સમયમા નહી કારણ કે અકાલમા વિઘ્ના આવવાની સભાવના રહે છે તથા તીર્થંકર પ્રભુની એવી આજ્ઞા નથી માટે એમની આજ્ઞાની વિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિ કરવાથી સ્વચ્છ દતાના દોષ લાગે છે લેાકામા પણ આવી વાત દેખાય છે— ખેતી વગેરે કરવાના જે કાળ નિયત છે એ સમયે જ કરવાથી ધાન્યાદિક ફળની ઉત્પત્તિ થાય છે અન્ય સમયમા નહીં સમયાનુસારજ વૃક્ષામા પત્ર પુષ્પ ફળાદિક આવ્યા કરે છે તથા વનસ્પતિઓ અકુરાને ઉત્પન્ન કરે છે પેાતાના સમયમા છ ઋતુઓ આવે છે તીર્થંકર, ચક્રવત, ખલદેવ, વાસુદેવ એ બધા પેત પાતાના સમય ઉપર થાય છે સેપમા મેાતી સમયાનુસાર જ થાય છે. આવશ્યક ક્રિયાઓને કરવાવાળા જીવ સમય પર જ તીર્થંકર પ્રકૃતિના બંધ કર્યો કરે છે. કહ્યુ પણ છે કે
