Page Text
________________
૪૨
उत्तराध्ययनसूत्रे
ननु कः सुनशब्दार्थः ? - उच्यते - सूचयतीति सूत्रम्, यथा सूची सूत्रेण मुच्यते, सूचीसलग्न यत् सून तदेव सूच्याः सूचक मनोधकं भवति, तथाऽर्थसद्ध सूत्र, वाच्यवाचकभावसम्पन्येन यावानर्थः सूने विद्यमानस्तस्य तस्यार्थस्य सूचक सूत्रम् । नमर्थस्य सूचनात् सूत्रम् ॥ १ ॥ अथवा- सीव्यतीति सूत्रम् । यथा-सूत्र-तन्तुः अदरक्षिकादीनि सीव्यति, एवमर्थे च पद सीव्यति योजयति- एवच सीवनाद सूत्रमिति ॥ २ ॥ अथना - सरतीति सूत्रम् यथा चन्द्रकान्तमणि. चन्द्रकिरणसनिधानाज्जलं सवति - प्रादुर्भावयति । एक सूनमप्याचार्यसनिधानादर्थं प्रस्रवति तथा चरणात् सूत्रमिति ॥ ३ ॥ अथवा-सरतीति सूत्रम्, अष्टविध कर्म सरति - निर्गच्छति येन तत् सूनम् ॥ ४ ॥
॥ इति प्रथम सूनशब्दार्थद्वारम् ॥ १ ॥
,
सूचयतीति सूत्रम् -
सूत्र शब्द का अर्थ - जिस प्रकार सूई सलग्न सूत्र सूई का प्रबोधक होता है उसी तरह अर्थ सद्व सूत्र वाच्य वाचकभाव सवध से जितना २ अर्थ अपने में विद्यमान होता है उतने २ अर्थ का सूचक होता है, इस तरह “ सूचयतीति सूत्रम् " अर्थ का सूचक होने से सूत्र कहा गया है । यह व्युत्पत्तिलभ्य अर्थ है । अथवा - "सीव्यतीति सूत्रम्" - जिस प्रकार डोरा अगरक्षिका-कुर्ता आदि वस्त्रों को सीता है परस्पर मे जोड देता है - उसी तरह सूत्र भी अर्थ को योजित कर देना है। अथवा "स्रवतीति सूत्रम्" - जिस प्रकार चद्रकान्तमणि चंद्र किरणों के सपर्क से द्रवित हो जाता है - पानी छोडता है-उसी प्रकार सूत्र भी आचार्य के सनिधान से अर्थ को अपनेमे प्रकट कर देता है । अथवा - " सरतीति सूत्रम्" - સૂત્ર શબ્દના અર્થ-જે રીતે સેાય સ લગ્ન સૂત્ર સાયના પ્રાધક અને છે તેવી રીતે અથ સમૃદ્ધ સૂત્ર વાચ્ય વાચક ભાવ સબધથી જેટલા જેટલા અર્થ તેનામા વિદ્યમાન હૈાય છે, એટલા એટલા અર્થાંના સૂચક હોય છે " सूचयतीति सूनम् ” सर्थना सूर्य होवाथी ४ सूत्र हेवाभा मावेस छे આ વ્યુત્પત્તિલક્ષ્ય અર્થ છે अथवा - सीव्यतीति सूत्रम् ने रीते हो। અગનુ રક્ષણ કરનાર કુર્તી આદિ વસ્ત્રાને સીવે છે, પરસ્પરથી જોડી દે છે એવી જ રીતે સૂત્ર પણ અને ચેાજનાર હોય છે અથવા જ્ઞવતીતિસૂત્રમ્ જે રીતે ચદ્રકાન્ત મણી ચદ્રકિરાના સપથી દ્રવિત અને છે પાણી છેડે છે–તે પ્રકારે સૂત્ર પણ આચાર્યના સનિધાનથી અને કે જે પેાતાનામા સમાયેલ છે તે પ્રગટ કરી દે છે અથવા સૌત્તિ સૂત્રમ્ જેના સેવનથી—
"
I
| SR No. | 009352 |
| Book Title | Uttaradhyayan Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 961 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 28 MB |