Page Text
________________
शनयन्द्र काटीका - ज्ञानभेदाः ।
ફ્
व्यवच्छेदपरक हैं । " शिवसरणिविधानं " इस पदसे जो ऐसा मानते हैं कि जीवात्मा परमात्मा नहीं बन सकता है, ऐसे मीमांसक आदि मतका व्युदास किया है । आत्मा ही जीवन्मुक्त परमात्मा वन परमात्मा बननेका भव्य जीवोंको उपदेश दे कर स्वयं सिद्धिगतिका नेता बन जाता है । " जीवरक्षैकतानं " इस पद द्वारा जो ऐसा मानते हैं कि ' मनुष्यके उपयोगके लिये ही मनुष्यसे अतिरिक्त शेष प्राणियों का निर्माण हुवा है अतः स्वेच्छानुसार मनुष्य इनका अपने लिये उपयोग कर सकता है ' ऐसी मान्यताको दूर करते हुए यह बतलाया है कि प्रभुका आदेश संसारके समस्त एकेन्द्रियादिक जीवोंके रक्षण करने का है, उनकी दृष्टिमें ऐसा अनुचित पक्षपात नहीं है । 66 सुरनर कृतगानं " इस पदसे यह सूचित होता है कि जो प्राणिमात्र के रक्षक होते हैं वे ही देव और मनुष्योंके स्तुतिपात्र होते हैं, अन्य नहीं । " केचलोह्रासमानम् " इस पद द्वारा वैशेषिक आदि मतकी मान्यता निरस्त की है । उनकी ऐसी कल्पना है कि - ' ज्ञान आत्माका स्वभाव नहीं, तथा बुद्धादिक नौ गुणोंके नाशसे ही मुक्ति होती है । ' इस पर ऐसा यहां कहा गया है कि ज्ञान आत्माका स्वभाव है और यही ज्ञान ज्ञानावरષણા અન્યયેાગવ્યવચ્છેદ વાળા છે शिवसरणिविधानं " मा पद्दथी ने मेवु માને છે કે જીવાત્મા પરમાત્મા બની શકતા નથી, એવાં મીમાંસક વગેરે મતનુ ખંડન કર્યું. છે. આત્મા જ જીવન્મુક્ત પરમાત્મા ખનીને ભન્ય જીવાને પરभात्मा मनवाना उपदेश हाने पोते सिद्धगतिनो नेता मनी लय छे. "जीवरक्षैकतान આ પદ્ય દ્વારા જે એવું માને છે કે મનુષ્યના ઉપયોગને માટે જ મનુષ્ય સિવાયના ખાકીના પ્રાણીઓનુ નિર્માણ થયુ છે તેથી પેાતાની ઈચ્છા પ્રમાણે મનુષ્ય તેમને પાતાને માટે ઉપયોગ કરી શકે છે” એવી માન્યતાને દૂર કરીને એ બતાવાયું છે કે “પ્રભુના આદેશ સંસારના સર્વ એકેન્દ્રિય વગેરે જીવાનુ` રક્ષણ કરવાના છે. તેમની દૃષ્ટિએ એવા અયેાગ્ય પક્ષપાત નથી. ’ सुरनरकृतगानं " मा पद्दथी मे सूचित थाय छे है ने आशुभात्रना રક્ષક હાય છે તે જ દેવેશ તથા મનુષ્યેાની સ્તુતિને પાત્ર હોય છે ખીજા नहीं. “ केवलोद्भासमानम् ” આ પદ દ્વારા વૈશેષિક વગેરે મતની માન્યતાનું ખંડન કર્યું છે. તેમની એવી કલ્પના છે કે “ જ્ઞાન આત્માના સ્વભાવ નથી, તથા બુદ્ધિ વગેરે નવ શુષ્ણેાના નાશથી જ મેાક્ષ હોય છે” તે ખાખતમાં અહીં એવું કહેવાયું છે કે જ્ઞાન આત્માના સ્વભાવ છે અને એજ જ્ઞાન જ્ઞાનાવરણીય
((
८८
"
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |