________________
areafter टीका-खाडहिलादृष्टान्तः
०३
तावन्मात्रं पुच्छं किं वा न्यूनम् ? अधिकं वा ' इति चिन्तयामि । राजातन्निर्णयं कर्तुमशक्तस्तमेव पृष्टवान्-रे रोहक ! कोऽत्र निर्णयः । रोहकेणोक्तम् - राजन् ! द्वे अपि समे भवतः । एव मुक्त्वा रोहकः सुप्तः ॥
॥ इति द्वादश: खाडहिलादृष्टान्तः ॥ १२ ॥ अथ पञ्चपितृकदृष्टान्तः -
इतश्च प्राभातिके माङ्गलिक्वाद्यनिःस्वने प्रवृत्ते सति राजा प्रबुद्धः सन् रोहक माह – अरे रोहक ! किं जागर्षि ? किंवा स्वपिषि ? । तदा रोहको गाढ नाम का जो पंचेन्द्रिय प्राणी होता है उसका जितना शरीर है उतनी ही उसकी पूंछ होती है, अथवा उससे कुछ कम होती है या उससे अधिक होती है ? यदि इस विषय को आप जानते हों तो आप बतलाईये । राजा ने रोहक की बात सुनकर कहा- मैं स्वयं इस विषय का निर्णय नहीं कर सकता हूं तो तेरे को क्या बतलाऊँ ? तू ही कह । रोहकने झट जबाब दिया कि राजन् ! ये दोनों ही समान होते हैं । कमती बढती नहीं होते । बस ऐसा कहकर रोहक सो गया ||
॥ यह बारहवां खाडहिला का दृष्टान्त हुआ ॥ १२॥ तेरहवां पंच पितृक का दृष्टान्त
रात्रि समाप्त प्राय हो चुकी थी । इधर प्रभातकाल के सूचक वाद्यों की तुमुल ध्वनि मन को हरण कर रही थी । राजा ने जगकर सोते हुए ખિસકાલી નામનુ' જે ૫'ચેન્દ્રિય પ્રાણી હાય છે તેનુ શરીર જેવડું છે. એવડી જ પૂછડી હેાય છે અથવા તેના કરતાં ટુકી હેાય છે, કે તેના કરતાં લાંખી હોય છે? જો આ ખાખતમાં આપ માહિતગાર હૈ। તા મને સમજાવા.’’ રાજાએ રાહકની વાત સાંભળીને કહ્યુ, “ હું પાતે તે વાતના નિર્ણય કરી શકતા નથી तो तारे ते हेवु पडशे." रोहडे तर ४ नवा साध्यो, “हे शन्न् ! એ બન્ને સમાન જ હેાય છે. વધુ કે ઓછાં હાતાં નથી. ” ખસ એમ કહીને રાહક સૂઈ ગયા.
!! આ ખારમું વાાિનું દેષ્ટાંત સમાપ્ત । ૧૨ ।। तेरभु पंचपितृक नुं दृष्टांत
લગભગ રાત્રિ પૂરી ધ્રુવની મનને આકર્ષી રહ્યો
થઈ હતી. ત્યાં પ્રભાતકાળના સૂચક વાદ્યોના તુમુલ હતા. રાજાએ જાગીને સૂતેલા રાહકને જગાડવા
