________________
मन्दीसत्रे
essप्यालोकं नैव विश्रम्भितव्यं, तीरं नीता भ्राम्यते वायुना नौः । लब्ध्वा वैराग्यं भ्रष्टयोगः प्रमादात् भूयोभूयः संसृतौ वभ्रमीति ॥ ८ ॥ एवं प्रमादप्रतिपक्षस्याऽप्रमादस्य स्वरूपादयो वाच्याः ९० । नन्दिः ११, अनुयोगद्वाराणि एतत् सूत्रद्वयमुपलभ्यते १२ । देवेन्द्रस्तवः १३, तन्दुलवैचारिकं १४, चन्द्रकध्यम् १५, एतत् त्र्यं नोपलभ्यते । यत्तु तन्दुलवैचारिकनाम्ना क्वचिदिदानीमुपलभ्यते, तदन्यदेवेति विज्ञेयम् । सूर्यप्रज्ञप्तिः - सूर्यचरित प्रज्ञापनं " दृष्ट्वाऽऽप्यालोकं नैव विश्रम्भितव्यं, तीरं नीता भ्राम्यते वायुना नौः । लब्ध्वा वैराग्यं भ्रष्टयोगः प्रमादात, भूयो भूयः संसृतौ बम्भ्रमीति ॥८॥
जिस तरह तीर पर आई हुई भी नौका वायुके झोकोंसे कंपित हो उठती है उसी प्रकार प्रमादी जीव आलोक पाकर भी-गुर्वादिकका उपदेश प्राप्त कर भी संसारकी वासनाओं से ही कंपित होता रहता है। वैराग्यका समय पा कर भी वह उस योगसे प्रमाद के कारण वंचित हो जाता है । इस तरह यह अभागा बार २ संसारमें ही चक्कर काटा करता है ॥ ८ ॥
५३६
इससे विपरीत अप्रमादका स्वरूप समझ लेना चाहिये ॥ १० ॥ नंदि ११ तथा अनुयोगद्वार १२ ये दोनों सूत्र अब भी उपलब्ध होते हैं । देवेन्द्रस्तव १३, तन्दुल वैचारिक १४ एवं चन्द्रकवैध्य १५, ये तीन सूत्र नहीं मिलते हैं | अब भी जो तन्दुल वैचारिक नामसे कहीं २ सूत्र उपलब्ध होता है यह वह तन्दुल वैचारिक सूत्र नहीं है - यह तो उससे जुदा ही है । जिस आगमपद्धतिमें सूर्य सम्बन्धी चरित की प्रज्ञा
46
essori नै विश्रभितव्यं, तीरं नीता भ्राम्यते वायुना नौः । लब्ध्वा वैराग्यं भ्रष्टयोगः प्रमादात् भूयो भूयः संसृतौ वभ्रमीति ॥ ८ ॥
"
જે રીતે કાંઠે આવેલી હાડી પણ વાયુની લહેરથી ડાલી ઉઠે છે એજ પ્રકારે પ્રમાદી જીવ આલેાક પામીને પણ–ગુરુ આદિના ઉપદેશ પ્રાપ્ત કરીને પશુ સંસારની વાસનાએથી ડોલાયમાન થયા કરે છે. વૈરાગ્યને સમય પામવા છતાં પણ તે પ્રમાદને કારણે તે તકથી વંચિત થાય છે. આ રીતે તે અભાગીચે વારવાર સંસારમાં અટવાયા કરે છે ।। ૮ ।
એનાથી વિપરીત જુદા અપ્રમાદનું સ્વરૂપ સમજી લેવુ જોઈ એ. ૧૦ નદિ ૧૧ તથા અનુચેાગ દ્વારા ૧૨ એ બન્ને સૂત્રેા હજી પણ ઉપલબ્ધ છે. દેવેન્દ્રસ્તવ ૧૩, તન્દુલવૈચારિક ૧૪ અને ચન્દ્રક વૈધ્ય ૧૫ એ ત્રણ સૂત્રેા મળતાં નથી. હલમાં પણ તન્દુલ વૈચારિક નામનું સૂત્ર કોઈ કોઈ સ્થાને મળી આવે છે, તે અસલ તન્દુલવૈચારિકસૂત્ર નથી તે તે તેના કરતાં જુદું જ છે. જે આગમ