Nandisutram

SR No.: 009350
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1958
Total Pages: 940
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_nandisutra
File Size: 58 MB

Page 336

नन्दी
नाप्यागामपरिभाषातोऽन्यार्थत्वं स्त्री - शब्दस्य संभवति क्वचिदप्यागमे हि स्त्रीशब्दस्य परिभाषितोऽर्थो नास्तीति । यथा - च्याकरणे "वृद्धिरादैच् " ११, १, १ । ” इति वृद्धि-शब्दस्यादैचौ । दृश्यते चागमेऽपि लोकरूढ एवार्थे स्त्रीशब्दः प्रयुक्तः । ' इत्थीओ जंति छट्ठि ' इत्यादौ ।
,
3
न च तत्राप्यर्थान्तरकल्पना कर्तुं शक्येति वाच्यम् बाधकं विना तदनुपपत्तेः । उक्तश्च - परिभाषितो न शास्त्रे, मनुजी- शब्दोऽथ लौकिकोऽधिगतः । अस्ति च न तत्र बाधा, स्त्री- निर्वाणं ततो न कुतः ॥ १ ॥
૨૬
शब्दका लोक प्रसिद्ध अर्थके सिवाय अन्य अर्थ है, यह बात न तो लोक में प्रसिद्ध है और न आगम में प्रसिद्ध है ।
इसी तरह आगमकी परिभाषासे 'स्त्री शब्द अन्य अर्थका वाचक है' ऐसा कहना ठीक नहीं है, कारण कि किसी भी आगममें कहीं पर भी स्त्री शब्दका अन्य अर्थ कथित नहीं हुआ है। जिस प्रकार व्याकरण में वृद्धि शब्दका अर्थ 'आत् ऐच' (आ ऐ औ ) होता है । इसी प्रकार आगममें भी लोकरूढ ही अर्थ में स्त्री - शब्द प्रयुक्त हुआ हैं । जैसे" इत्थीओ जति छट्ठि' इत्यादिकी तरह |
1
-
यदि कहो कि हम यहां भी अन्य अर्थकी कल्पना कर लेंगे, सो ऐसा कहना भी उचित नहीं है, कारण कि यह बात बाधकके विना नहीं बन सकती है । कहा भी है
" परिभाषितो न शास्त्रे, मनुजी - शब्दोऽथ लौकिकोऽधिगतः । अस्ति च तत्र न बाधा, स्त्री-निर्वाणं ततो न कुतः " ॥ १ ॥ “શ્રી” શબ્દના લેાકપ્રસિદ્ધ અર્થના સિવાય ખીો અર્થ છે, એ વાત લેાકમાં પ્રસિદ્ધ નથી, અને આગમમાં પણ પ્રસિદ્ધ નથી.
આ રીતે આગમની પરિભાષાથી “ સ્ત્રી શબ્દ અન્ય અર્થ દર્શાવનાર છે’ એમ કહેવું તે ઉચિત નથી; કારણ કે કેાઈ પણ આગમમાં કયાં ય પણ સ્ત્રી શબ્દના ખીજો અથ કહેલ નથી. જે પ્રકારે વ્યાકરણમા વૃદ્ધિ શબ્દનો અર્થ आत् ऐच् (आ ऐ औ ) थाय छे, खेन प्रहारे भागभभा या बो४३८ अर्थभां ४ स्त्री पराये छे. भेभडे- “ इत्थीओ जंति छट्ठि ” इत्याहिनी नेम, જો આપ એમ કહેા કે અમે અહીં પણ અન્ય અની કલ્પના કરી લેશ, તા એમ કહેવુ તે પણ ઉચિત નથી, કારણ કે આ વાત કાઇ પણ મુશ્કેલી વિના નિશ્ચિત થઈ શકે છે કહ્યું પણ છે
" परिभाषितो न शात्रे, - मनुजी - शब्दोऽथ लौकिकोऽधिगतः । अस्ति च तत्र न बाधा, स्त्रीनिर्वाणं ततो न कुतः " ॥१॥