________________
भानचन्द्रिकाटीका-शानभेदाः। ऋद्धिमाप्तानामप्रमत्तसंयतानामुत्पद्यमानं मनःपर्ययज्ञानं द्विधा भवति, तदाह
मूलम्-तं च दुविहं उपज्जइ, तं जहा-उज्जुमई य, विउलमई य । तं समासओ चउव्विहं पन्नत्तं, तं जहा-दव्वओ, खित्तओ, कालओ, भावओ।
तत्थ दव्वओणं उज्जुमई अणंते, अणंतपएसिए खंधे जाणइ पासइ । ते चेव विउलमई अब्भहियतरगं विउलतरगं विसुद्धतरगं, वितिमिरतरगं जाणइ पासइ।
खित्तओणं उज्जुमई य जहन्नणंअंगुलस्स असंखेज्जइभागं, उकोसेणं अहे जाव इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए उवरिम-हेडिल्ले खुड्डगपयरे, उड्ढं जाव जोइसस्स उवरिमतले, तिरियं जाव अंतोमणुस्सखित्ते अड्ढाइज्जेसु दीवसमुद्देसु, पन्नरससु कम्मभूमिसु, तीसाए अकम्मभूमिसु, छप्पन्नाए अंतरदीवगेसु, सन्निपंचिंदियाणं पज्जत्तयाणं मणोगए भावे जाणइ पासइ । तं चेव विउलमई अड्ढाइज्जेहिमंगुलेहिं अब्भहियतरगं विउलतरगं विसुद्धतरगं वितिमिरतरगं खेत्तं जाणइ पासइ। ___छाया-तच्च द्विविधमुत्पद्यते, तद्यथा-ऋजुमतिश्च विपुलमतिश्च । तत् समासतश्चतुर्विध प्रज्ञप्तम् । तद्यथा-द्रव्यतः, क्षेत्रतः, कालतो भावतः।
तत्र द्रव्यतः खलु ऋजुमतिरनन्तान् अनन्तप्रदेशिकान् स्कन्धान जानाति पश्यति । तान् चैव विपुलमतिरभ्यधिकतरान् विपुलतरकं विशुद्धतरकं वितिमिरतरकं जानाति पश्यति,
क्षेत्रतः खलु ऋजुमतिश्च जघन्येनाङ्गुलस्याऽसंख्येयभागम् । उत्कर्पणाऽधो यावदस्या रत्नप्रभायाः पृथिव्या उपरितनानधस्तनान् क्षुल्लकमतरान्, उर्ध्व यावज्ज्योतिष्कस्योपरितनतलम् , तिर्यग्यावदन्तोमनुष्यक्षेत्रे-अर्धेतृतीयेषु द्वीपसमुद्रपु, पञ्चदशसु कर्मभूमिपु, त्रिंशदकर्मभूमिपु, षट्पञ्चाशदन्तरद्वीपेषु संज्ञिपञ्चेन्द्रियाणां पर्याप्तकानां मनोगतान् भावान् जानाति पश्यति । तच्चैव विपुलमतिरर्धतृतीयैरगुलैरभ्यधिकतरकं विपुलतरकं विशुद्धतरकं वितिमिरतरक क्षेत्रं जानाति पश्यति । न० २३
