________________
शानचन्द्रिकाटीका-शानभेदाः। दशानां प्रदेशोदयो वा विपाकोदयो वा भवेत् , तदा क्षयोपशमो भवति, तासां प्रकृतीनां देशघातित्वात् ।
सप्तविंशतिः प्रकृतयो ध्रुवोदयाः सन्ति । तद् यथा-द्वादश नामकर्माणि१निर्माण, २स्थिरम् , ३अस्थिरम् , ४अगुरुलघु, ५शुभनाम, ६अशुभनाम, ७तैजसं, ८कार्मणं, वर्णादीनि चत्वारि-९वर्ण, १०गन्ध, ११रस, १२स्पर्शरूपाणि, तथाज्ञानावरणपञ्चकम् १७, अन्तरायपञ्चकं२२, दर्शनचतुष्क२६, मिथ्यात्वमिति२७ । एताः सप्तविंशतिः प्रकृतयो नित्योदयाः । आसां सर्वासामपि सर्वथाक्षयात् प्राग् अव्यवच्छिन्नोदयत्वादिति । का चाहे प्रदेशोदय हो, चाहे विपाकोदय हो उसमें क्षयोपशम भाव होता है, क्यों कि ये प्रकृतियां देशघाती हैं।
सत्ताईस २७ प्रकृतियां ध्रुवोद्यवाली हैं और वे इस प्रकार हैंबारह १२ नामकर्म की-(१) निर्माण, २ स्थिर, ३ अस्थिर, अगुरुलघु ४, शुभनाम ५, अशुभनाम ६, तैजस ७, कार्मण ८, वर्णादिचार-वर्ण, रस, गंध, स्पर्श (१२), ज्ञानावरण की ५, (१७) अन्तरायकी ५ (२२), दर्शनचतुष्क-चक्षुर्दर्शन १, अचक्षुदर्शन २, अवधिदर्शन ३, केवलदर्शन ४ (२६), और १ मिथ्यात्व (२७)। इस प्रकार ये सत्ताईस २७ प्रकृतियां ध्रुव प्रकृतियां हैं। जब तक इन सबका क्षय नहीं हो जाता है उस के पहिले इनका उद्य व्यवच्छिन्न नहीं होता है, अर्थात् उद्य रहता ही है। ચાહે પ્રદેશોદય થાય, કે ચાહે વિપાકેદય થાય પણ તેમાં ક્ષયે પશમ ભાવ હોય છે, કારણ કે તે પ્રકૃતિ દેશઘાતી છે.
સત્તાવીશ (૨૭) પ્રકૃતિ મુદયવાળી છે અને તે આ પ્રમાણે છે –
भा२ (१२) नामभनी-(१) निर्मा, (२) स्थिर, (3) स्थिर, (४) पशु३मधु, (५) शुमनाम, (6) मशुलनाम, (७) तेस, (८) आभए, पहियार-- ११, २२, 143,५५८४ (स्था१२), ज्ञानावरशुनी ५ (१3थी१७), मन्तरायनी ५ (१८थी२२), शनयतु०४-यक्षुदृशन१, मायक्षुशनर, मधिशन3, N४ (२3थी२६), मने मिथ्यात्५ (२७). A प्रमाणे त सत्तावीस (२७) प्रतिया ધ્રુવપ્રકૃતિ છે. જ્યાં સુધી તે બધીને ક્ષય થતું નથી તેનાં પહેલાં ઉદય વ્યવચ્છિન્ન થતું નથી. એટલે કે ઉદય રહે છે જ,