Page Text
________________
मयूखापप्रतिको लानां व्यशीत्यधिकशतेन वदन्ते हीयन्ते च तत्र च त्रैराशिकगणनावतारः, यदि मण्डलानां यशीत्यधिकशते पइमुहूर्ता वर्द्धन्ते चापवर्द्धत्ते च तदा एकेन मण्डलेन किं वर्द्धते चापवर्द्धते च ? स्थापना-यथा १८३ । ६१ अत्रान्त्यराशिना एककलक्षणेन मध्यराशिः पदकलक्षणो गुण्यते, गुणिते च एतेन गुणितं तदेव भन्तीति नियमेन पडेय स्थिताः ते व आदिराशिना मज्यन्ते अल्पत्वात् भागं न प्रयच्छतीति भाज्य भाजकराश्योः त्रिकणापवर्तना कर्त्तव्या, जात उपरितनो राशिर्हि द्विकरूपः अधस्तन एकपष्टिरूपः समागतं द्वावेकपष्टिमागौ मुहुर्तस्य, अतो दिवसे अपवर्द्ध ने रात्री च बद्ध ते इति ॥ ___सम्प्रति-अग्रेतनमण्डलगते दिवसरात्र वृद्धिहानी पृच्छन्नाह-'से णिक्खममाणे इत्यादि, 'सेणिक्खममाणे सरिए दोचंसि अहोरत्तंसि' अथ निष्क्रामन् सूर्यः द्वितीये अहो. मुहर्त चर मुहर्त हैं ये मुहर्त १८३ मंडलों पर बढते हैं और घटते हैं तो जब
राशि विधिद्वारा इस की जांच की जाती है तो उस समय एक मण्डल पर ये कितने बढते घटते हैं यह स्पष्ट हो जाता है, इसकेलिये स्थापना इस प्रकार से करना चाहिये १८३/६, १, यहां अन्तिम राशि एक से मध्यकी राशि जो ६ है उसे गुणित करना चाहिये तब ६ ही गुण निकल आता है इस में आदि राशि का भाग करना चाहिये परं च यहां पर मध्यकी राशि है वह भाजक राशि से हीन है इसलिये भाज्य भाजक राशि की त्रिकोण अपवर्तना करलेनी चाहिये इस तरह के आजाते हैं ये एक मुहर्त के कृत ३१ भागों में से २ भाग हैं सो दिनके प्रमाण में से इन्हे कम किया गया है और रात्रि के प्रमाण में इन्हें वढाया गया है। ___'से मिक्खममाणे सूरिए दोच्चंसि' हे भदन्त ! द्वितीय मण्डल से निक लता हुआ सूर्य जब अभ्यन्तर तृतीय मण्डल को प्राप्त करके गति करता है तब ૧૮૩ મંડળે પર વધે છે અને ઘટે છે જ્યારે વૈરાશિ વિધિ વડે એની પરીક્ષા કરવામાં આવે છે ત્યારે એક મંડળ પર એ કેટલા વધે છે અને ઘટે છે આ સ્પષ્ટ થઈ જાય છે. આના માટે સ્થાપની આ પ્રમાણે કરવી જોઈએ. ૧૮૩/૨, ૧, અહીં અંતિમ રાશિ એકથી મધ્યની જે ૬ છે તેને ગુણિત કરવી જોઈએ. આમ કરવાથી ૬ જ ગુણનફળ આવે છે. આમાં આદિ રાશિને ભાગાકાર કરવો જોઈએ પરંતુ અહીં મધ્ય રાશિ છે. તે ભાજક રાશિ કરતાં હીન છે એથી ભાજ્ય-ભાજક રાશિની ત્રિકણ અપવર્તન કરી લેવી જોઈએ. આ પ્રમાણે જ આવી જાય છે. એ એક મહના કરવામાં આવેલા ૬૧ ભાગમાંથી ૨ ભાગે છે. તે દિવસના પ્રમાણમાંથી એમને ઓછા કરવામાં આવેલા છે અને રાત્રિના પ્રમાણમાં એમને અભિવર્ધિત કરવામાં આવેલા છે.
से णिक्खममाणे सूरिए दोच्चसि RE! द्वितीयमयी नीता सूय यार भय तर तृतीयम'ने प्रारत ४शन गति रे त्यारे 'के महालये दिवसे के महालया
| SR No. | 009347 |
| Book Title | Jambudwip Pragnaptisutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 569 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 46 MB |