Page Text
________________
प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः सु. १ चन्द्रसूर्यादिग्रह विशेषानां संख्यानिरूपणम्
पार्थको वा शब्दो दृश्यते तथापि अनुक्तोपि वा शब्दो विकल्पप्रतिपादनाय प्रतिप्रश्नं ज्ञातव्य एवेति प्रश्नः । भगवान् ग्राह- गोयमेत्यादि 'गोयमा' हे गौतम ! 'दो चंदा पभासिसु पभासंति पभा सिस्संति' जम्बूद्वीपनामके द्वीपे द्वौ चन्द्रौ अतीतकाले प्रभासितवन्तौ प्रकाशात्मककार्यं कृतवन्तौ तथा वर्तमानकाले जंबूद्वीपे द्वौ चन्द्रौ प्रभासयतः प्रकाशकार्य कुरुतस्तथाऽनागत कालेऽपि जम्बूद्वीपे द्वौ चन्द्रौ प्रवाशयिष्यतः जम्बूद्वीपक्षेत्रमिति, जम्बूद्वीपक्षेत्रे सूर्यद्वयाक्रान्ताभ्यां दिग्भ्यामन्यत्र दिग्द्वये द्वाभ्यां चन्द्राभ्यां प्रकाश्यमानत्वात् यदा सूर्योऽस्तमेति एकत्र भागे तदा तदपरभागे सूर्यउदेति तदतिरिक्तदिग्द्वये चन्द्रयोः प्रकाशनात् । 'दो सूरिया तवरं तवेंति तविस्तंति' हे गौतम ! जम्बुद्वीपे - satara द्वौ सूर्यौ जम्बूद्वीपक्षेत्रं तापितवन्तौ स्वात्मव्यतिरिक्त वस्तुनि तापं जनितवन्तौ तथा द्वौ वर्तमानकाले जम्बूद्वीपक्षेत्रम् तापयतः स्वात्मव्यतिरिक्त वस्तुनि तापं जनयतः तथा अनागत कालेपि द्वौ वय जम्बूद्वीप क्षेत्रम् तापविष्यतः स्वात्मव्यतिरिक्त वस्तुनि तापं करिष्यत एवं चन्द्रद्वयाक्रान्ताभ्याम् दिग्भ्यामन्यत्र शेषयोदशोः सूर्याभ्यां ताप प्रमाणत्वात् । वाला होता है इन प्रश्नवाचक सूत्रों में विकल्पार्थक वा शब्द प्रयुक्त नहीं हुआ है तब भी अप्रयुक्त हुए उस विकल्पार्थक वा शब्द का प्रयोग यहां पर हुआ समझलेना चाहिये इन सब प्रश्नों के उत्तर में प्रभु कहते हैं- 'गोयमा ! दो चंदा पभासिंसु पभासंति, पभासिस्संति' हे गौतम ! जम्बूद्वीप नामके इस मध्य द्वीप में! पूर्व काल में दो चन्द्रमाओं ने प्रकाश दिया है अब भी वे प्रकाश देते हैं और भविष्यकाल में भी वे प्रकाश देंगे क्योंकि जम्बूद्वीप क्षेत्र में सूर्यद्वय से आक्रान्त दो दिशाओं से भिन्न दिगद्वय में दो चन्द्र प्रकाशित होते हैं । जब एक भाग में सूर्य अस्त होता है तब उसके दूसरे भाग में सूर्य उदित होता है इनसे अतिरिक्त दिगद्वय में दो चन्द्रमाओं का प्रकाश होता है इसी तरह इस जम्बूद्वीप में अतीत काल में दो सूर्यों ने ताप प्रदान किया है, वर्तमान में भी આતપ હાય છે અને આ ઉષ્ણુ સ્પર્શીવાળા હાય છે. આ પ્રશ્નવાચક સૂત્રામાં વિકલ્પાક વા' શબ્દ પ્રયુક્ત થયેલ નથી. છતાં એ અપ્રયુક્ત થયેલા તે વિકલ્પાર્થક ' શબ્દના પ્રયાગ અહી થયેલા છે એવુ સમજી લેવુ જોઈએ. આ બધા પ્રશ્નોના જવામમાં પ્રભુ ४डे छे 'गोयमा ! दो चंदा पभासिंसु पभासंति, पद्मासिस्संति' डे गौतम ! 'जूद्वीप नाम
-
આ મધ્ય દ્વીપમાં પૂર્વકાળમાં એ ચન્દ્રમાએ પ્રકાશ આપેલા છે. અત્યારે પણ તેઓ પ્રકાશ આપી રહ્યા છે અને ભવિષ્યકાળમાં પશુ પ્રકાશ આપશે કેમકે જમૂદ્રીપ ક્ષેત્રમાં સૂયથી માકાન્ત એ દિશાએથી ભિન્ન-ભિન્ન દિયમાં બે ચન્દ્રો પ્રકાશિત થાય છે. જ્યારે એક ભાગમાં સૂર્ય અસ્ત થાય છે ત્યારે તેના બીજા ભાગમાં સૂર્ય' ઉદ્દય પામે છે, એના સિવાય શ્યમાં એ ચન્દ્રમાંના પ્રકાશ થાય છે. આ પ્રમાણે આ જમૂદ્દોપમાં સ્મૃતીતકાળમાં એ સૂઈંએ તાપ મહાન કર્યું છે. વર્તમાનમાં પણ એટલાજ સૂચી તાપુ
| SR No. | 009347 |
| Book Title | Jambudwip Pragnaptisutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 569 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 46 MB |