________________
प्रकाशिका टीका- पष्ठवक्षस्कारः सु. २ द्वारदशकेन प्रतिपाद्यविषयनिरूपणम्
पट्पञ्चाशत् पट्पञ्चाशत्सहस्राणि तदेवं सर्वसंकलने षण्णवतिः सहस्राणि लक्षमेकं च मन्दरपर्वतस्य दक्षिणभागे नद्यः प्रवहन्तीति ।
قی
सम्प्रति मन्दरपर्वतादुत्तरप्रदेशे प्रवहनशीलानां नदीनां संख्यां ज्ञातुं प्रश्नयन्नाह - 'जंबुही णं भंते ! दीवे' जम्बूद्वीपे खलु भदन्त ! द्वीपे सर्व मध्य जम्बूद्वीपे इत्यर्थः 'मंदरस्स पव्वयस्स उत्तरेणं' मन्दरस्य पर्वतस्य उत्तरेण- उत्तरदिविभागे 'केवइया सलिलासय सहस्सा ' कियन्ति - कियत्संख्यकानि सलिलाशतसहस्राणि 'पुरत्थिमपच्चत्थिमाभिमुद्दा लवणसमुद्द समप्र्पति' पूर्वपश्चिमाभिमुखा लवणसमुद्रं समर्पयन्ति लवणसमुद्रं प्रतिगच्छन्तीत्यर्थ, इति प्रश्नः, भगवानाह - 'गे' यमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'एगे छण्णउए सलिला सहसहस्से' एकं पण्णवत्यधिकं सलिला शतसहस्रं पूर्वपश्चिमाभिमुखं लवणसमुद्रं समर्पयति षण्णवति सहस्राधिक लक्षमेकं नदीनां समुद्रं प्रतिगच्छति ।
सम्प्रति कियत्यो नद्यः पूर्वाभिमुखाः सत्यो लवणसमुद्रं प्रविशन्ति तद्दर्शयितुमाह- 'जंबुवेणं ते' इत्यादि, 'जंबुद्दी वे णं भंते ! दीवे' जम्बूद्वीपे खलु भदन्त ! द्वीपे 'केवइया सलिलाय सहस्सा पुरत्याभिमुद्दा' क्रियन्ति-कियत्संख्यकानि सलिलाशतसहस्राणि पूर्वां हैं । अब सुमेरु पर्वत की उत्तर दिशा में बहने वाली नदियों की संख्या जानने के लिये गौतमस्वामी प्रभुश्री से पूछते हैं- 'जंबुद्दीवेणं भंते ! दीवे मंदर पन्चयस्स उत्तरेणं केवइया सलिलासय सहस्सा पुरत्थिम पच्चत्थिमाभिमुद्दा लवणसमुद्द समप्र्पति' हे भदन्त ! इस जंबुद्वीप नाम के द्वीप में मन्दर पर्वत की उत्तर दिशा में पूर्व और पश्चिम की ओर बहती हुई कितनी नदियां लवणसमुद्र में मिली है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं- 'गोयमा ! एगे छण्णउए सलिला - सयसहस्से' पुरत्थिमपच्चत्थिमाभिहे जाव समप्पेइ' हे गौतम ! १ लाख ९६ हजार अवान्तर नदियां पूर्व पश्चिम की ओर बहती हुई लवणसमुद्र में मिली हैं। ये सब नदियां सुमेरुपर्वत की उत्तरदिशा में हैं । अब गौतम ! प्रभुश्री से ऐसा पूछते है । 'जंबुद्दीवेण भंते! दीवे केवइआ सलिलासय सहस्सा पुरत्याभिमुहा ઉત્તરદિશામાં વહેનારી નદીએનો સખ્યા જાણવા માટે ગૌતમસ્વામી પ્રભુને પ્રશ્ન કરે છે 'जंबुद्दीत्रेणं संते ! मंदर पव्वयस्स उत्तरेणं केवइया सलिलासय सहस्सा पुरत्थिमपच्चत्थि - माभिमुहा लवणसमुदं समप्पेति' हे लत ! या मूद्वीप नामक द्वीपमा भर पर्वतनी ઉત્તરદિશામા પૂર્વ અને પશ્ચિમ તરફ વહેનારી કેટલી નદીઓ લવણુસમુદ્રમાં મળે છે? सेना भवाणभां अलु ४ छे. 'गोयमा ! एगे छण्णउए सलिलासय सहस्से पुरत्थिमपच्चथिमाभिमुद्दे जाव समप्पेइ' हे गौतम! ये साथ द६ डलर अवान्तर नहीओ पूर्व પશ્ચિમ તરફ વહેતી લવણુસમુદ્રમાં મળે છે. એ બધી નદીમા સુમેરુ પર્વતની ઉત્તરદિશામાં मावेसी छे. हुवे गौतम ! प्रलुने या लवनेो प्रश्न ४रे छे 'जंबुद्दीवेणं भंते ! दीवे केवया सलिला ससहसा पुरत्थाभिमुद्दा लक्ष्णसमुदं समप्पे ति? डे आहेत ! या मंजूदीय