________________
-
-
-
-
-
७८६
जमहीपप्रमसिरो 'मंदरस्स पव्ययस्स दक्खिणेणं' मन्दरस्य-मेरोः पर्वतस्य दक्षिणेन दक्षिणस्यां दिशीत्यर्थः 'केवइया सलिलासयसहस्सा कियन्ति-क्रियत्संरख्यकानि सलिलाशसहस्राणि कियल्लक्षाणीत्यर्थः 'पुरस्थिम पञ्चस्थिमाभिमुहा लवणसम्मुई समप्पत्ति' पूर्वपश्चिमाभिमुखानि लवणसमुद्रं समर्पयन्ति, कियत्यो नघः पूर्वाभिमुखप्रवाहाः लियत्यत्र पश्चिमाभिमुखप्रवाहाः सत्यः सात्मानं लवणसमुद्रे समर्पयन्ति लवणसमुद्रं प्रति गच्छन्तीति प्रश्नः, भपयानाह-'गोगमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'एगे छण्णउए सलिला सयसहस्से' एक पण्णवति सलिलागतसहस्रम् 'पुरस्थिमपञ्चत्थिमाभिमुहे लवणसमुई समतित्ति' पूर्वपश्रिमाभिमुखं लत्रणसमुद्रं सम. पंयन्ति गच्छन्ति पण्णवतिः सहस्राणि लक्षमेकं पूर्वपश्चिमप्रवाहा नद्यः स्वात्मानं लवणसमुद्रेसमर्पयन्तीत्यर्थः, तथाहि-भरनक्षेत्रे गहामधाः सिन्धुनद्याश्च चतुर्दश चतुर्दशसहस्राणि, हेमवते रोहितांशायाश्चाप्टाविंशति रष्टाविंशतिः सहस्राणि, हरिवर्यक्षेत्रे हरिसलिलाया परिकान्तायाश्च ने कहा है 'जंबुद्दोवणं भंते दीवे मंदरस्म पञ्चयस्स दक्विणेणं केवड्या सलि. लालयसहस्सा पुरथिमपच्चथिमाभिमुहा लवणलाई समति' हे भदन्त ! इम जंबुद्वीप नामके द्वीप में मन्दर पर्वत की दक्षिण दिशामें कितनी लाख नदियां पूर्वपश्चिमदिशाकी ओर बहती हुई-पूर्व लवण सनुद्र में और पश्चिम लवण समुद्र में मिली हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोचमा ! एगे छण्णउए सलिलासयलहस्से पुरथिमपच्चत्यिमाभिहे लवणसमुहूं लमप्पंतित्ति' हे गौतम ! १ लाख ९६ हजार पूर्व पश्चिमदिशाकी ओर बहती हुई नदियाँ लवणसमुद्र में मिली हैं। ये नदियां सुमेरु पर्वत श्री दक्षिण दिशा की ओर है इसका तात्पर्य ऐसा है-भरतक्षेत्र में गङ्गानदी की सिन्धुनदी की १४-१४ हजार नदियां हैमवत् क्षेत्र में रोहिता और रोहितांशाकी २८-२८ हजार नदियां हरिवर्पक्षेत्र में हरि और हरि कान्ता की ५६-५६ हजार नदियां कुल मिलकर १ लाख ९६ हो जाती हैं ये सब नदियां सुमेरुपर्वत की दक्षिण दिशा में वहती मंदरस्स पब्वयस्स दक्खिणेणं केवडया सलिलासयसहम्सा पुरथिमपच्चत्यिमाभिमुहा लव णसमुदं समाति' ७ मा मापूदी५ नाममा भर पतनी सहशामा કેટલા લાખ નદીઓ પૂર્વ પશ્ચિમદિશાઓ તરફ વહેતી પૂર્વ લવણસમુદ્રમાં અને પશ્ચિમ सवासमुद्रमा भण छ ? सेना मां प्रभु है-'गोयमा ! एगे छण्ण उए सलिला सय सहस्से पुरथिमपच्चत्यिमाभिमुहे लवणसमुदं समापे ति त्ति' गौतम | Aatme६ १२ પૂર્વ-પશ્ચિમદિશા તરફ વહેતી નદીઓ લવણસમુદ્રમાં મળે છે. એ નદીઓ સુમેરુ પર્વતની દક્ષિણ દિશા તરફ આવેલી છે. તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે. કે ભરતક્ષેત્રમાં "ગા નદીની અને સિધુ નદીની ૧૪–૧૪ હે નર નદીઓ હૈમવત ક્ષેત્રમાં રોહિત અને હિતાં
શાની ૨૮–૨૮ હજાર નદીઓ હરિવર્ષ ક્ષેત્રમાં હરિ અને હરિકાન્તાની ૫૬-૫૬ હજાર - નદીઓ આમ બધી મળીને ૧ લાખ ૬ થઈ જાય છે, એ બધી નદીઓ સુમેરુ પર્વતની