Page Text
________________
७१२
___ जम्बूद्वीपप्राप्तिसूर्य भवतीति, तथा सागरस्य समुद्रस्य सर्वतः कल्लोलप्रसरणवडवानलज्वालादर्शनतिमिशिलादि मत्स्यविवर्तनगम्भीर गर्जिताधभिनयनं सागरप्रविभक्ति तथा नागराणां नगरवासिलोकानां सविवेकनेपथ्यकरणं क्रीडासश्चरणं वचनचातुरीदर्शनमित्याघभिनयो नागरनागरप्रविभक्तितनामकं नाटकम् ॥ १२॥
अथ त्रयोदशम् नन्दाचम्पा प्रविभक्ति नामकं नाटयम् तत्र नन्दा नन्दाभिधानाः शश्वत्यः पुष्करिण्यस्तासु देवानां जलक्रीडा जलजकुसुमापचयनम् आप्लवनमित्याचाभिनयनं नन्दाप्रविभक्ति तथा चम्पा नाम महाराजधानी उपलक्षणमेतत् तेन कोशलाविशालादि राजधानी परिग्रहः, तासां च परिखा सौधप्रासाद चतुष्पदाधभिनयनं चम्पाप्रविभक्तिः॥१३॥ है। इस गाडी के आकार दोनों हाथों 'का फैलाना जिसमें होता है वह शकटोद्धि प्रविभक्ति है सागर प्रविभक्ति में समुद्र की कल्लोलों का फैलाव जिस प्रकार का होता है वडवानल ज्वाला का जैसा दिखाव होता है, तिमिङ्गिलादि मत्स्यों का विवर्तन जैसा होता है समुद्र का गंभीर गर्जन जैसा होता है यह सब अभिनय द्वारा प्रकट किया जाता है इसीका नाम सागर प्रविभक्ति है तथा नगर निवासी लोकों का जैसा सविवेक नेपथ्य किया जाता है क्रीडापूर्वक जैसा उनके द्वारा संचरण किया जाता है बोलने की चतुराई जैसी उनमें होती है इसी तरह का लव कुछ दिखाय अभिनय द्वारा जिस नाटय में दिखाया जाता है वह नागरप्रविभक्ति नानका नाटय है १३ वां नाट्य नन्दा चंपा प्रविभक्ति नामका है इस नाव्य में शाश्वत नन्दा नामकी जो पुष्करिणियां है उनमें देवों द्वारा की गई जलक्रीडा कमलों का किया गया चयन, तथा वीचमें किया गया पानी में संस्तरण यह सब अभिनयों द्वारा प्रदर्शित किया जाता है इसका नाम नन्दा प्रविभक्ति है चम्पा कोशला, विशाला आदि राजधानियों की परिखाका પ્રવિભક્તિ છે. સાગર પ્રવિભક્તિમાં સમુદ્રના તરંગેનું પ્રસરણ જે પ્રમાણે હોય છે. વડવાનવ જવાળાનું દશ્ય જેવું હોય છે, તિમિશિલાદિ માનું વિવર્તન જેવું હોય છે, સમનું ગંભીર ગર્જન જેવું હોય છે, એ બધું અભિનય વડે પ્રગટ કરવામાં આવે છે. એનું નામ જ સાગર પ્રવિભક્તિ છે. તથા નગર નિવાસી લોકેનું જે પ્રમાણે સવિવેક નેપથ્ય કરવામાં આવે છે, ક્રીડા પૂર્વક જે પ્રમાણે તેમના વડે સંચરગુ કરવામાં આવે છે, બલવાની કુશળતા જેવી તેમનામાં હોય છે, આ પ્રમાણે જ બધે દેખાવ અભિનય વડે જે નામાં કરવામાં આવે છે, તે નાગર પ્રવિભક્તિ નામક નાટ્ય છે. ૧૩મું નાટય નંદા ચંપા પ્રવિભક્તિ નામ નું છે. એ ન સ્ત્રમાં શાશ્વત નંદા નામક જે પુષ્કરિણીઓ છે, તેમાં દેવે વડે કરવામાં આવેલી જળ ક્રીડા કમળનું ચયન, તેમજ જળમાં કરવામાં આવેલું સંતરણ, એ બધું અભિન વડે પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે. એનું નામ નન્દા પ્રવિભક્તિ છે. ચંપા, શિલા, વિશાલા વગેરે રાજપનીની પરિખા, સીધ તેમજ પ્રાસા
| SR No. | 009346 |
| Book Title | Jambudwip Pragnaptisutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 803 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 67 MB |