Page Text
________________
५३७
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू. ४४ रम्यकवर्षनिरूपणम् 'णेयव्या' नेतच्या बोध्या । अथास्याश्चतुर्दशनदीसहस्रपरिवारादियुत नदीदृष्टान्तमाह-'जहा. यथा 'रोहियंसा' रोहितांशानदी पाहूदस्यौत्तरेण तोरणेन निर्गत्य पश्चिमदिशि लवणसमुद्रं गच्छति तथेयम् 'पुरस्थियेणं' पौरस्त्येन-पूर्वदिशि 'गच्छइ' गच्छति पूर्वलवणसमुद्रं समुपैति सुवर्णकूला दक्षिणतोरणेन पुण्डरीकहदानिर्गत्य पूर्वलवणसमुद्रं पूर्वाभिमुखवाहिनी सती समुपैति रोहितांशा सुवर्णकूलयोदृष्टान्तदान्तिकभावो हृदनिर्गमननदीपरिवारहैरण्यवर्षगमनलवणसमुद्रगमनादि साम्यमभ्युपेत्य न तु दिक्साम्यम् ‘एवं' एवं पूर्वोक्ताभिलापानुसारेण सुवर्णकूलालघा रोहितांशा नदी दृष्टान्तत्वरीत्या 'जह चेव' यथैव 'गंगा सिंधुओ' गङ्गासिन्धू महानद्यौ-प्राग्वणिते 'तह चेव' तथैव 'रत्तारत्तवईओ' रक्तारक्तवत्यो ‘णेपच्चाओ' नेतव्ये वोध्ये अनयो दिग्भेदं प्रदर्शयितुमाह-'पुरस्थिमेणं रत्ता' पौरस्त्येन पूर्वदिशि रक्ता रक्ताभिधा महानदी निकली है 'जहा रोहियंका' जिस प्रकार रोहिताशा नदी पद्माद के उत्तरदिग्वर्ती तोरणद्वार हे निकल कर पश्चिमदिशा की ओर पश्चिम लवणसमुद्र में मिलती है उसी प्रकार से यह नदी पूर्वदिशा की और जाकर पूर्वलवण समुद्र में मिलती है सुवर्णकूला महानदी पुण्डरीक हूद से दक्षिण तोरण द्वार से निकल कर पूर्व दिशा की ओर बहती हुई पूर्व लवण समुद्र में मिलती है, यह
रोहितांशा एवं सुवर्णकूला इन दोनों में जो दृष्टान्त दार्शन्तिक भाव प्रदर्शित किया गया है वह हूद निर्गमन, नदीपरिवार, हैरण्यवत गमन एवं लवणसमुद्रः गमन आदि को लेकर ही प्रदर्शित किया गया है, दिक्साम्य को लेकर नहीं 'एवं जह चेव गंगा सिंधूओ तह चेव रत्तारत्तवईओ णेयव्चाओ' जिस प्रकार से गंगा और सिन्धु इन दो महानदियों का वर्णन किया गया है उसी प्रकार से रक्ता और रक्तवती नदियों का वर्णन, जानना चाहिये इनमें पूर्वदिशा की ओर रक्ता नामकी महानदी वहनी है पूर्वदिशा की ओर बहनेवाली महानदी पूर्वतl२५५ द्वारथी सुवर्णा नामे महानही नीजी छ. 'जहा रोहियसा' तिनी પહદના ઉત્તર દિવતી તરણ કારથી નીકળીને પશ્ચિમ દિશા તરફ પશ્ચિમ લવણું સમુદ્રમાં પ્રવેશે છે તેમજ આ નદી પૂર્વ દિશા તરફ પ્રવાહિત થઈને પૂર્વ લવણ સમુદ્રમાં પ્રવેશે છે. સુવર્ણ ફૂલા મહાનદી પુંડરીક હૃદથી, દક્ષિણ તરણ દ્વારથી નીકળીને પૂર્વ દિશા તરફ પ્રવાહિત થતી પૂર્વ લવણસમુદ્રમાં પ્રવેશે છે. આ રેહિતાંશા તેમજ સુવર્ણ ફૂલા એ બન્નેમાં જે દષ્ટાન્ત અને રાષ્ટ્રતિક ભાવ પ્રદર્શિત કરવામાં આવેલ છે તે હદ નિર્ગમન, નદી પરિવાર, હૈરણ્ય ગમન તેમજ લવણસમુદ્ર ગમન વગેરેને લઈને જ પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે.
साभ्यने सन नहि. 'एवं जह चेव गंगासिंधूओ तहचे रत्तारत्तवईओ 'णेयव्वाओं' જે પ્રમાણે ગંગા અને સિંધુ એ બે મહાનદીઓનું વર્ણન કરવામાં આવેલું છે. તે પ્રમાણે રક્તા અને રક્તવતી નદીઓનું વર્ણન પણ સમજી લેવું જોઈએ. એમાં પૂર્વ દિશા તરફ રતા નામક મહાનદી વહે છે અને પશ્ચિમ દિશા તરફ રક્તવતી નામની મહાનદી વહે છે,
ज०६८
| SR No. | 009346 |
| Book Title | Jambudwip Pragnaptisutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 803 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 67 MB |