________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू० २८ द्वितीयं सुकच्छविजयनिरूपणम् ३७३ दासम्बन्धिनः तस्य व्यावृत्तिः, तथाहि-चत्वारि मुखवनानि सन्ति शीता नीलवन्मध्यवर्ति १ शीता निषधमध्यवर्ति २ शीतोदा निषधमध्यवर्ति ३ शीतोदा नीलमध्यवर्ति चेति एपांमध्ये प्रथममेव मुखवनं शीतामहानद्या उत्तरदिशि वर्तत इति तदेवात्र विवक्षितम् इत्येवं प्रश्ने भगवानाह-'गोयमा !' गौतम ! 'णीलवंतस्स नीलवतः 'दक्षिणेणं' दक्षिणेन-दक्षिणदिशि 'सीयाए' शीतायाः महानद्याः 'उत्तरेणं' उत्तरेण उत्तरदिशि 'पुरस्थिमलवणसमुहस्स' पौरस्त्यळवणसमुद्रस्य-पूर्वदिग्वचिनो लवणसमुद्रस्य 'पचत्थिमेणं' पश्चिमेन पश्चिमायां दिशि
गया है ? सीता महानदी का शुखवन दो प्रकार का है एक उत्तर दिग्वनी • मुख वन और दूसरा दक्षिण दिग्वती मुखवन यहाँ पर उत्तर दिग्वी मुख
वन के विषय में गौतमस्वामी ने प्रश्न किया है सीता महानदी जहां से समुद्र में प्रवेश करती है उस स्थान का नाम सुख है उस स्थान पर रहे हुए वन का नाम मुखवन है यहां इस वन से दक्षिण दिग्वती सीतामुख नदी की निवृत्ति की गई है। तथा शीता नदी के कहने से शीतोदा सम्बन्धि मुखवन की निवृत्ति की गइ है मुखवन चार कहे गए हैं (१) सीता और नीलवंत पर्वत के बीच में रहा हुआ मुखवन (२) शीता और निषध के मध्य में रहा हुआ मुखवन (३) शीतोदा
और निषध के मध्य में रहा हुआ सुग्ववन (४) शीनोदा और नील पर्वन के बीच में रहा हुआ मुखषन इनके बीच में प्रथम जो सुखवन है वही शीता महानदी की उत्तर दिशा में हैं। इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते हे-(गोयना ! णीलवंगस्स दक्खिणेणं सीयाए उत्तरेणं पुरस्थिपलवणपदस्त पञ्चत्यिमेणं पुश्खलावद चावटिविजयस्स पुरथिमेणं एत्थ णं सीया सुहवणे गामं वणे णामं वणे पण्णत्ते है ! महावित क्षेत्रमा सीता महानहीनी उत्तर दिशामा मावत સીતામુખ વન નામે વન ક્યા સ્થળે આવેલ છે? સીતા મહાનદીનાં મુખવને બે છે એક ઉત્તર દિવસ મુખવન અને દ્વિતીય દક્ષિણ દિગ્વતી મુખવન. અહીં ગૌતમસ્વામીએઉત્તરદિવર્તી મુખવન વિષે પ્રશ્ન કર્યો છે. સીતા મહાનદી જ્યાંથી સમુદ્રમાં પ્રવેશ કરે છે. તે સ્થાનનું નામ સુખ છે તે સ્થાન ઉપર આવેલા વનનું નામ મુખવન છે. જ્હી આ વનથી દક્ષિણ દિગ્વતી સીતા મુખવનની નિવૃત્તિ કરવામાં આવેલ છે. તેમજ સીતા નદીના કથનથી શીતેદા સંબંધી મુખવનની નિવૃત્તિ કરવામાં આવેલી છે. મુખવને ચાર છે(૧) સીતા અને નીલવન્ત પર્વતના, મધ્યભાગમાં આવેલું મુખવન, ૨) શીતા અને નિષધ પવતના મધ્ય ભાગમાં આવેલું મુખવન (૩) શીદા અને નીલવન્તના મધ્ય ભાગમાં આવેલ મુખવન એમના મધ્ય ભાગમાં પ્રથમ જે મુખવન છે, તેજ શીતા મહાનદીની ઉત્તર शिमा छ. मे प्रश्न मा लगवान् श्री महावीर प्रभु ५९ छ-'गोरमा ! णीलवंतस्स दक्खिणेणं सीयाए उत्तरेणं - पुरथिमलवणममुदस्स पच्चत्यिमेणं पुक्खलावइ चकवहिविजयस्स पुरथिमेणं एत्थणं सीयामुहवणे णामं वणे पण्णत्ते' 3 गौतम ! नीसवन्त पतनी दक्षिण