________________
२६३
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः स. २३ सुदर्शनाजग्वूवर्णनम् द्वे योजने ऊर्ध्वमुच्चत्वेन-उच्छ्रयेण, 'अद्धजोयणं बाहल्लेणं' अर्द्धयोजनं वाहल्येन-पिण्डेन प्रज्ञप्त इति सम्बन्धः, 'तीसे णं तस्याः-पूर्वोक्तायाः मणिपीठिकायाः खलु 'साला' शालाविडिमापरपर्याया दिक् प्रसूता शाखा 'छजोयणाई उद्धं उच्चत्तेणं' षडू योजनानि ऊर्ध्वमुच्चत्वेन, तथा 'वहुमज्झ देसभाए' बहुमध्यदेशभागे-अत्यन्तमध्यदेशभागे "अट्ठ जोयणाई आयामविक्खंभेणं' अष्ट योजनानि आयाम-विष्कम्भेण-दैर्घ्य-विस्ताराभ्याम्, जम्बूः प्रज्ञप्तेति बोध्यम्, तानि चास्याः स्कन्दोपरितनभागाच्चतसृष्वपि दिक्षु प्रत्येक मेकैका शाखा निर्गता, ताश्च शाखाः क्रोशोनानि चत्वारि योजनानि तेन पूर्वापरशाखा दैर्घ्य-स्कन्धबाहल्यसम्बन्ध्यर्द्धयोजनमेलनेनानन्तरोक्तसंख्या पूर्तिर्जायते बहुमध्यदेशभागश्चात्र व्यावहारिको ग्राह्यः, वृक्षादीनां शाखोद्भवस्थाने मध्यदेशस्य लोकव्यवह्रियमाणत्वात्, यथापुरुष कटिभागीमध्यदेशो व्यपदिश्यते, अन्यथा विडिमायाः द्वियोजनातिक्रमणे निश्चितस्य मध्यदेशभाषस्य उद्धं उच्चत्तणं' दो योजन के ऊंचाइ एवं 'अद्ध जोयणाई बाहल्लेणं' आधा योजन का मोटा कहा है 'तीसे णं साला' वह पूर्वोक्त मणिपीठिका की शाखाएं 'छ जोयणाई उद्धं उच्चत्तर्ण' छ योजन की ऊंची 'अट्ट जोयणाई आयाविखंभेण' आठ योजन की लंबाई चोडाइ वाली कही है। वे शाखा के 'बहुमज्झदेसभाए' ठीक मध्य भाग में 'अट्ट जोयणाई आयामविक्खंभेणं' आठ योजन पर्यन्त की लम्बी चोडी कही है । वे शाखाएं इसके स्कन्द के ऊपर के भाग से चारों दिशा में प्रत्येक दिशा में एक एक के क्रम से चार नीकलती है। वे शाखाएं एक कोस कम चार योजन की कही है । अतः पूर्व पश्चिम की शाखा की लंबाई-स्कन्धकी मोटाई सम्बन्धी आधा योजन मिलाने से पूर्व कथित संख्या की पूर्ति हो जाती है। बहुमध्य देश भाग यहां पर व्यावहारिक लेना चाहिए कारण की वृक्षादि की शाखा के उद्गमन स्थान को लोक में मध्य देश भाग से व्यवहार करते हैं। रेसी यावा मन 'अद्धजोयगाई वाहल्लेण' मा यो at ml Yो छ. 'तीसेणं साला' ते पूर्व मणिपानी शालामा 'छ जोयणाई उद्धं उच्चत्तेणं' छ योन २८क्षी यी छे. 'अटु जोयणाई आयोमविक्खंभेणं' मा योरन रेसी पहा डेस छ. ये शामायाना 'बहुमज्झदेसभाए' परेरा॥२ मध्यभागमा 'अदु जोयणाई आयामવિરમે આઠ જન જેટલી તેની લંબાઈ અને પહોળાઈ કહેલ છે. તે શાખાઓ તેના સ્કંદથડના ઉપરના ભાગથી ચારે દિશાઓમાં-દરેક દિશામાં એક એકના ક્રમથી ચાર નીકળે છે. તે શાખાઓ એક ગાઉ ઓછા એવા ચાર જન જેટલી કહેલ છે. તેથી તેની પૂર્વ પશ્ચિમ દિશાની શાખાની લંબાઈ–થડની જાડાઈમાં અર્ધા જન જેટલી વધારવાથી પૂર્વકથિત સંધ્યાની પૂર્તિ થઈ જાય છે. અહીંયાં બહુમ દેશભાગ વ્યવહારિક લે જોઈએ કારણ કે વૃક્ષાદિની શાખાઓના ઉદ્દગમનસ્થાનને મધ્યભાગ તરીકે વ્યવહાર કરે છે. જેમ પુરૂષના કમ્મર ભાગને મધ્યભાગ તરીકે કહે છે. આ રીતે ન કહે તે શાખાના બે