Page Text
________________
जम्बूद्वीपप्रमप्तिसूत्रे चत्वारि योजनानि अतो मूले विस्तीर्णा मध्ये संक्षिप्ता, उपरि तनुकेति गोपुच्छ संस्थान संस्थितेति । एतच्च प्रमाणं जलादुपरिष्टाबोध्यम् , दशयोजनापजलावगाहनप्रमाणस्यात्रा विवक्षितत्वात् , 'गवक्खकडए वि' गवाक्षकटको अपि जालसमूहोऽपि 'तहचेव पमाणति' तथैव प्रमाणेन उच्चत्वेनाईयोजनम् विष्कम्भेण पञ्चधनु शतानीत्यर्थः ।
अथ पद्मवर्णकमाह-'तस्स णं पउमस्स अयमेयास्वे' तस्य खलु पद्मस्य अयमेतद्रपः वक्ष्यमाणरूपः 'वण्णावासे' वर्णावासः वर्णनपद्धतिः "पण्णत्ते' प्रज्ञप्तः, 'तं जहा वन्जमया' तद्यथा-चत्रमयानि वज्ररत्नमयानि 'मूला' मलानि कन्दादधस्तिर्यनिःमृतजटाजूटायययरूपाणि 'रिद्वामए' रिष्टमयः-रिष्टरत्नमयः 'कंदे' कन्दः मूलनालमध्यवर्ती ग्रन्थिः, 'वेरुलि. यामए' वैयमय-चैयरत्नमयं ‘णाले' नालं-कन्दोपरि मध्यवर्त्यवयवः, 'वेरुलियामया' वड्यमयानि 'वाहिरपत्ता' वाद्यपत्राणि अत्राऽयं विशेषोऽन्यत्र वाद्यानि चत्वारि पत्राणि वर्यमयानि अवशिष्टानि तु रक्तसुवर्णमयानीति 'जंबणयामया' जाम्बूनदमयानि ईपद्रक्तचारयोजन का है इसका कारण यह मूल में विस्तृत, मध्य में संक्षिप्त और ऊपर में पतली हो गई है अतएव इसका आकार गोपुच्छ के जैसा हो गया है यह जो जगती का प्रमाण कहा है वह जल से ऊपर उठी हुई जगती का प्रमाण कहा है क्योंकि यह जल के भीतर १० योजन तक गह है सो वह प्रमाण यहां विवक्षित नहीं हुआ है इस जगती मे जो गवाक्षकटक-जालक समूह है वह भी ऊंचाई में आधे योजन का है और विष्कम्भ में ५०० धनुषका है, इस पद्म का वर्णावास-वर्णन पद्धति-इस प्रकार से है-जैसे-इसके मूल-कन्द से नीचे, तिरछे निकले हुए जटा जूटरूप अवयवविशेष-रिष्ट रत्नमय हैं कन्द-मृल-नाल को मध्यवर्ती गांठ-हसका वैड्यरत्नमय है नाल-कन्द के ऊपर मध्यवर्ती अव. यव-वैडूर्यरत्नमय है वाह्य पत्र भी इसके वैडूर्यरत्नमय ही हैं यहां इतनी विशे. આઠ યજન જેટ છે. તેમજ ઉપરમાં અને વિષ્ઠભ ચાર ચેજન જેટલે છે. એથી મૂળમાં એ વિસ્તૃત મધ્યમાં સંક્ષિપ્ત અને ઉપર પાતળી થઈ ગઈ છે. આને આકાર પુછુ જે થઈ ગયે છે. આને અત્રે જગતનું પ્રમાણ કહેવામાં આવેલ છે. તે પાણીથી ઉપરની તરફ ઉસ્થિત જગતીનું પ્રમાણ કહેવામાં આવેલ છે. કેમકે એ પાણીની અંદર ૧૦ એજન જેટલી પહોંચેલી છે, તેથી તે પ્રમાણ અને વિવક્ષિત નથી. એ જગતીમાં જે ગવાક્ષ કટક જલક સમૂહ છે–તે પણ ઊંચાઈમાં અડધા જન એટલે છે. અને વિષ્ઠભમાં ૫૦૦ ધનુષ જેટલો છે. એ પદ્યની વર્ણન પદ્ધતિ આ પ્રમાણે છે એના મળે કન્ટથી નીચે ત્રાંસા બહિઃ નિસત જટાજૂટ રૂપ અવયવ વિશેષ-રિષ્ટ રનમય છે. એનું કન્દ-મૂળ નાવની મધ્યવતી ગાંઠ છૂટ્યરત્નમય છે. નાલ-કન્દની ઉપર આવેલ મધ્યવર્તી અવયવ-વૈર્યરતનમય છે. એના બાહ્યપત્રે પણ વૈર્યરત્નમય છે. અહીં આટલી વાત વિશેષ સમજવી કે બહારના પત્રમાંથી ચાર પત્રે વિર્યનમય છે અને શેષ પત્રે
| SR No. | 009346 |
| Book Title | Jambudwip Pragnaptisutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 803 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 67 MB |