________________
मुनितोपणी टीका, प्रतिक्रमणाध्ययनम्-४
२७५ अमार्गः-जिनवचनविरुद्धपार्श्वस्थनिझवादिकुतीथिससेवितलक्षणस्तम्, 'मग्ग' मार्गो ज्ञानादिरत्नत्रयस्वरूपस्तम्, छद्मस्थत्वात्समस्तदोपशुदिमाह-'ज सभरामि' यत्स्मरामि-स्मृतिपथमानयामि, 'ज च न सभरामि' यच न स्मरामि उद्मस्थत्वेन विस्मृतिस्वाभाव्यात्स्मृतिपथ नाऽऽनयामि, ‘ज पडिकमामि' यत्मतिकामामि-ज्ञात सत् प्रतिनिवर्तयामि परित्यजामि वा, ‘ज च न पडिकमामि' यच्चाऽनाभोगादज्ञात मूक्ष्म न प्रतिक्रमितु शक्नोमि, ' तस्स सव्वस्स देवसियस्स अइयारस्स पडिकमामि' निगदव्याख्यातमिदम् ।
इत्थ प्रतिक्रम्य सयतविरतादिविशेषणविशिष्ट स्वात्मानमनुस्मरन् सर्वसाधुवन्दना करोति-'समणोह' श्राम्यति-तपस्यतीति श्रमणः, तपश्चरणशील: कश्चिदन्यो वा सम्भवतीत्यत आह-सजयविरयपडिहयपच्चक्खायपावकम्मो' सयता वर्तमानकालिकसर्वसावधानुष्ठाननिवर्तकः, विरतः अतीतकालिकपापाज्जुगुप्सापूर्वक भविष्यति च सवरपूर्वक निवृत्तः, अत एन प्रतिहत-सम्यक्रमकारेण को छोड कर ज्ञानादि रत्नत्रय रूप मार्ग को स्वीकार करता हूँ। इसी प्रकार जो अतिचार स्मरण में आता है या छद्मस्थ अवस्था के कारण स्मरण में नहीं आता है तथा जिसका प्रतिक्रमण किया हो या अनजानवश जिसका प्रतिक्रमण नहीं किया हो उन सब दैवसिक अतिचारों से निवृत्त होता हूँ।
इस प्रकार प्रतिक्रमण करके सयत-विरतादिरूप निज आत्मा का स्मरण करता हुआ सब साधुओं का वन्दना करता है।
सयत ( वर्तमान में सकल सावद्य व्यापारों से निवृत्त) विरत (पहले किये हुए पापों की निन्दा और भविष्य काल के સેવિત અમાર્ગને છેડીને જ્ઞાનાદિ–રત્નત્રયરૂપ માર્ગનો હું સ્વીકાર કરૂ છુ એ પ્રમાણે જે અતિચાર સ્મરણમાં આવે છે અથવા છદ્મસ્થ અવસ્થાના કારણે સ્મરણમાં ન આવે તથા જેનું પ્રતિક્રમણ કર્યું હોય અથવા અજાણપણાથી જેનું પ્રતિક્રમણ ન કર્યું હોય તે સર્વ દેવસિક અતિચારેથી નિવૃત્ત થાઉં છું
આ પ્રમાણે પ્રતિક્રમણ કરીને સયત-વિરતાદરૂપ નિજ આત્માનું સ્મરણ કરતે થક સર્વ સાધુઓને વદના કરૂ છું.
સચત (વર્તમાનમાં સર્વ સાવધ વ્યાપારેથી નિવૃત્ત), વિરત (પ્રથમ કરેલ.
