________________
२०९
मुनितोपणी टीका, प्रतिक्रमणाध्ययनम्-४
(५) 'पउमलेसाए' अत्र पद्मशब्देनोपचारात्पद्मगर्भग्रहणम् स च पीतो भवत्यतः पद्मगर्भवत्पीनद्रव्यात्मिका पीतद्रव्योपाधिजन्या वा लेश्या पद्मलेश्या हरिद्रावत्पीतद्रव्योपाधिकाऽऽत्मपरिणामविशेषः, यद्वारा जीवस्य क्रोधमानादि कपायाणा बहुतराशेपु मान्य, स्वान्ते शान्तिः, आत्मसयमधारणक्षमत्वम् , मितभापित्वम् , जितेन्द्रियत्व च सपवते, तया ।
'मुक्कलेसाए' शुक्ल शुक्लद्रव्य तदात्मिका तदुपरागजनिता वा लेश्या शुक्ललेश्या शववच्छ्वेतवर्णद्रव्योपाधिकात्मपरिणामः, यद्वशतो जीवस्याऽऽतरौद्रध्यानाऽवरोधपूर्वक धर्म-शुक्रध्यानद्वयमुपसपयते, मनोवाक्कायसयमनशक्तिः, कपायोपशान्तिः, वीतरागभावसम्पादनाऽऽनुकूल्य च जायते, तया (६)
(६) पद्मलेश्या--पद्म-कमल के गर्भ के समान पीतद्रव्यस्वरूप तथा हलदी के समान पीले द्रव्यवाले आत्मपरिणामविशेषस्वरूप है, जिससे आत्मा के क्रोध मान माया आदि कपाय मद अर्थात् पतले हो जाते हैं, और आत्मामें मन की शान्ति, आत्मसयम का सामर्थ्य, मर्यादित बोलना और जितेन्द्रियता आदि गुण आजाते हैं।
(६) शुक्ललेश्या-शुक्लद्रव्यस्वरूप याने शखके तलेके समान श्वेत द्रव्यवाले आत्मपरिणामविशेषरूप है, जिससे आत्मा आतरौद्र ध्यान को छोडकर धर्म तथा शुक्लध्यानधारी होता है, मन वचन काया के सयमन का सामर्थ्य, कपायों की उपशान्ति, वीत
(૫) પલેશ્યા-પઘ=કમળના ગર્ભ સમાન પીળા દ્રવ્ય સ્વરૂપ તથા હળદરની જેમ પીળા દ્રવ્યવાળા આત્મપરિણામવિશેષસ્વરૂપ છે જેનાથી આત્માને, ક્રોધ, માન, માયા આદિ કષાયે મદ અર્થાત્ પતલા થઈ જાય છે, અને આત્મામા મનની શાતિ, આત્મસ યમનું સામર્થ્ય, મર્યાદિત બોલવું અને જીતેદ્રિયપણુ આદિ ગુણ આવી જાય છે
(૬) શુકલેશ્યા–શુકદ્રવ્ય સ્વરૂપ અર્થાત્ શખના તલીયાની સમાન સફેદ દ્રવ્યવાળા આત્મપરિણામવિશેષરૂપ છે જેથી આત્મા આર્તા રોદ્ર ધ્યાનને છેડીને ધર્મ તથા શુકલ ધ્યાન ધારી થાય છે મન વચન કાયાના સયમનું સામર્થ, કથાની ઉપશાતિ, વીતરાગભાવને પ્રાપ્ત કરવાની અનુકૂળતા વિગેરે
