________________
मुनितोपणी टीका, पतिक्रमणाध्ययनम्-४
२०५ शास्त्राऽभिप्राय औपचारिक एवेत्यवसीयते । वास्तविकलेश्यास्वीकारे तत्र स्थित्यनुभागवन्यपसङ्गः स्यात् , न च तत्र तत्सद्भावः, तथाहि-'जोगा पयडिपएस ठिइ अणुभाग कसायी कुणई' इति वचनात्, प्रकृतिप्रदेशौ योगजन्यौ स्थित्यनुभागौ च पायजन्यौ स्तः। सयोगिकेवल्यादिगुणस्थानेषु योगनिमित्तकप्रकृतिपदेशवन्यसद्भावेऽपि कपायाभावात् स्थित्यनुभागसमवेन कुडचपतितशुप्फलोष्टवस्थितिमकुर्वन्नेव कर्म त्वरित प्रत्यावर्त्तते, तदुक्त श्री
यदि वहाँ वास्तविक लेश्या मानी जाय तो उससे स्थितिचन्ध और अनुभागन्ध का भी प्रसग होगा, परन्तु वहाँ उन दोनों बन्धों का अभाव है, कहा भी है कि-" प्रकृति और प्रदेश का यन्ध योग से होता है तथा स्थिति और अनुभाग बन्ध कपाय से होता है।"
___ इस वचन से प्रकृति और प्रदेश-पन्ध योगजनित है, स्थिति और अनुभागबन्ध कपायजनित है।
सयोगिकेवलि आदि गुणस्थानो में योगनिमित्तक प्रकृतिवन्ध और प्रदेशबन्ध का सद्भाव होने पर भी तथा कपाय के अभाव से स्थिति और अनुभाग का सभव होते हुए भी भीत पर फेंके हुवे सूखे ढेले की तरह वहाँ स्थिति नहीं करता। हुआही कर्म तुरन्त वापस हट जाता है, यही श्री सूयगडाग सूत्रमें भगवानने फरमाया है किસ્થિતિબધ અથવા અનુભાગબધને પણ પ્રસગ થશે, પરંતુ ત્યા તે બને ને અભાવ છે, કહ્યું પણ છે કે “પ્રકૃતિ અને પ્રદેશને બધયેગથી થાય છે તથા સ્થિતિ અને અનુભાગને બધ કષાયથી થાય છે”
આ વચનથી પ્રકૃતિ અને પ્રદેશળધગજનિત છે સ્થિતિ અને અનુભાગ બધ કષાયજનિત છે સગિકેવળી વિગેરે ગુણસ્થાનમાં ગનિમિત્તક પ્રકૃતિબધ અને પ્રદેશ ધને સદ્ભાવ થયા પછી પણ તથા કષાયના અભાવથી સ્થિતિ અને અનું ભાગને સભવ થયા પછી પણ ભીંત ઉપર ફેંકેલ સુકા ઢફાની માફક ત્યા સ્થિતિ નથી કરતે તુરત થએલુ કર્મ પાછુ હટી જાય છે આ વિષય શ્રી સૂયગડાગ સવમાં ભગવાને ફરમાવેલ છે –
