Page Text
________________
मुनितोपणी टीका, प्रतिक्रमणाध्ययनम्-४ व्यापार', इय त्रिविधा-अविरतकायिकी, दुप्पणिहितकायिकी, उपरतकायिकी चेति, तत्राविरतानातरहिताना सम्यग्दृष्टीना मिथ्यादृष्टीना च कर्मवन्धनहेतुभूता उत्क्षेपादिस्वरूपा प्रथमा, द्वितीया द्विविधा-इन्द्रियदुप्पणिहितकायिकी नोइन्द्रियदुष्पणिहितकायिकी च, इय द्विविधाऽपि प्रमत्तसयताना क्रियोच्यते, तत्र इन्द्रियैः चक्षुःश्रोत्रादिभिः दुष्पणिहितस्य इष्टानिष्टविपयसमाप्तौ किश्चिन्मोक्षमार्ग प्रति दुर्व्यवस्थितस्य कायेन नित्ताऽऽया, नोइन्द्रियेण मनसा दुप्पणिहितस्याऽशुभसरल्पेन दुर्व्यवस्थितस्य कायेन निर्वृत्ताऽपरा । उपरतस्य प्रायः सावधयोगनिवृत्तस्याऽप्रमत्तसयतस्य कायेन निवृत्ता-उपरतिकायिकी तृतीया, तया (२) दुष्प्रणिहितकायिकी (3) उपरतकायिकी। मिथ्यादृष्टियों और
अविरतसम्यग्दृष्टियों की कर्मयन्धन के हेतुभूत क्रिया को _ 'अविरतकायिकी' कहते हैं। दुष्प्रणिहितकायिकी क्रिया दो प्रकारकी है-(१) इन्द्रियदुष्प्रणिहितकायिकी, (२) नोइन्द्रियदुष्प्रणिहितकायिकी, ये दोनों क्रियाए प्रमत्त साबुओं की हैं। उनमे चक्षु आदि इन्द्रियों की चपलता के कारण मोक्षमार्ग के प्रति अव्यवस्थित (अस्थिर) के काय से होनेवाली क्रिया को 'इन्द्रियदुष्प्रणिहितकायिकी' कहते हैं, ऐसे ही नोइन्द्रिय (मन) के अशुभ सकल्प के द्वारा अव्यवस्थित के काय से होनेवाली क्रिया को नोडन्द्रियदुष्प्रणिहितकायिकी' कहते हैं। प्रायः सावध योग से निवृत्त अप्रमत्त सयत के काया से होनेवाली क्रिया को 'उपरतकायिकी' कहते है। (१) छ (१) मपिरतxf481, (५) दुअपिहितायी, (3) S५istrial भिथ्याદૃષ્ટિઓ અને અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિઓની કર્મબન્ધનની હેતુભૂત ક્રિયાઓને “અવિરતકાયિકી” કહે છે દુપ્રણિહિતગાયિકી ક્રિયા બે પ્રકારની છે (૧) ઈન્દ્રિયદુપ્રણિહિતકાયિકી, (૨) નેઈદ્રિયદુપ્રણિતિકાયિકી, આ બન્ને ક્રિયાઓ પ્રમત્ત સાધુઓની છે તેમાં ચબુ આદિ ઈન્દ્રિઓની ચપલતાને કારણે મેક્ષમાર્ગમાં અસ્થિર કાયાવી થવા વાળી ક્રિયાઓ ઈન્દ્રિયદુપ્પણિહિતકાયિકી કહેવાય છે એ પ્રમાણે નેઈન્દ્રિય (મન) ના અશુભ સ ક ૫ દ્વારા અસ્થિર કાયાથી થવાવાળી ક્રિયાઓને નેઈન્દ્રિયદુપ્રણિહિતકાયિકી ક્રિયા કહે છે પ્રાય-ઘણુ કરીને સાવધ રેગથી નિવૃત્ત અપ્રમત્ત સયતીની કથા વડે વવાવાળી ક્રિયાઓને ઉપરત કાયિકી ક્રિયા કહે છે કે ૧u
| SR No. | 009344 |
| Book Title | Aavashyak Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 575 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_aavashyak |
| File Size | 15 MB |