________________
मुनितोपणी टीका
१२५ भ्रमर इतिवदितरव्यावर्तकत्वाभावादपार्थम् , धर्मतीर्थकराणा केवलित्वाव्यभिचारादित्याशक्य-'केवलिन एव यथोकस्वरूपा धर्मतीर्थकरा नान्ये ' इति नियमादर्थत्वेन स्वरूपज्ञानायेद विशेषणमित्याहुः ।।
कीर्तयिष्यामि अनुपद स्तोष्यामि, वस्तुतस्तु आर्पत्यादत्र लट्स्थानिको लूट, स्तौमीत्यर्थ । अपिः पूर्वापरसमुच्चया (सड्ग्रहा)-र्थः । 'उसम' इति । ऋपभादीना सर्वेपा द्वितीयान्ताना वन्दनक्रिययाऽन्वयः, 'उसभ' इति ऋपभवृपभशब्दयोरुभयोरपि भवति, ततश्च गत्यर्थधातूना ज्ञानार्थत्वात् , ऋपति=जानाति लोकालोकस्वरूपमिति, मपति-गच्छति परम पदमिति, शरणैपिभिर्भव्यजनै
प्यते-पाप्यते इति वा ऋपभः । पक्षे वर्पति-पूरयति भव्यजनमनोरथानिति, इसलिये ऐसे विशेषणों का देना व्यर्थ है, अतएव धर्मतीर्थकर को 'केवली' विशेषण देना भौरे के काले विशेषण के समान व्यर्थ है, क्यो कि धर्मतीर्थकर केवली ही होते हैं। ___इसका उत्तर यह है कि-'केवली होने पर ही तीर्थडूर धर्मतीर्थ के प्रवर्तक होते हैं छद्मस्य अवस्था मे नहीं, इस बात को स्पष्ट करने के लिये 'केवली' विशेपण दिया गया है ॥१॥
इस प्रकार चौवीस तीर्थङ्करों की स्तुति करने की सामान्य रूपसे प्रतिज्ञा करके नामग्रहणपूर्वक विशेषरूप से स्तुति करते हैं, जो लोकालोक के स्वरूप को जाननेवाले, परम पदको प्राप्त होनेवाले भव्य जनों के आधारभूत तथा उनके मनोरथो को पूरा करધર્મતીર્થકરને કેવલી વિશેષણ આપવું તે ભમરાને કાળાપણાનું વિશેષણ આપવા પ્રમાણે વ્યર્થ છે, કેમ કે ધર્મતીર્થકર કેવલી જ હોય છે
આ શકાને ઉત્તર એ છે કે –“કેવલી થયા પછી જ તીર્થકર ધર્મનીર્થના પ્રવર્તક હોઈ શકે છે, છવસ્થ-અવસ્થામાં થઈ શકતા નથી, એ વાતને સ્પષ્ટ કરવા भाटे पहा" विशेष माघेदु ॥३॥
એ પ્રમાણે ચોવીસ તીર્થ કરેની સ્તુતિ કરવાની સામાન્યરૂપની પ્રતિજ્ઞા કરીને નામગ્રહણપૂર્વક વિશેષરૂપથી સ્તુતિ કરે છે કે જે લેકાલકના સ્વરૂપને જાણવા વાળા, પરમ પદને પ્રાપ્ત થવાવાળા ભવ્યજીને આધારભૂત તથા તેમના મનેને પૂર્ણ કરવાવાળા, ધર્મરૂપી બગીચાને પ્રવચનરૂપ જલનું સીંચન
