________________
मुनितोषणी टीका 'णमो सिद्धाण णमो लोए सव्वसाहूण' इत्युभयात्मक एव नमस्कार उच्येत न तु पञ्चविधात्मक , साधुत्वावच्छिन्नतयाऽईदाचार्यादीना साधुष्वन्तर्भावात् , सिद्धाना च कृतकृत्यतया साधुग्रहणेनाऽग्रहणात् । न द्वितीयम् , एव सति हि 'नमो उसभस्स' 'नमो अजिअस्स' इत्याचेकैकशो नामग्रहणपूर्वकमेवोक्तियुक्ता, ततश्व नमस्काराऽऽनन्त्य प्राप्नोति, अहंता सिद्धाना च समयभेदेनाऽऽनन्त्यात्, एवमाचार्योपान्यायसाधुनामपीति सर्वथा पञ्चविधात्मको नमस्कारो न युज्यत इति, अत्रोच्यते-अईदादिपु नियमेन साधुगुणसद्भावात्साधुत्व, साधुषु त्वहत्त्वाहो चुके हैं, इसलिए सावु-पदसे ग्रहण नहीं होसकने के कारण 'नमो सिद्धाण' और अरिहन्त आचार्य उपाध्यायों में सावुपन रहने के कारण 'नमो लोए सव्वसाट्टण' इतना ही कहना आवश्यक था। यदि विस्तारसे किया गया मानें तो 'नमो उसभस्स' 'नमो अजिअस्स' इत्यादि प्रकार से सव तीर्थङ्कर अरिहन्तों का, तथा 'नमो एगसमयसिद्धाण' 'नमो दुसमयसिद्धाण' इत्यादि प्रकारसे यावत् सख्यात असख्यात अनन्तसमय सिद्धों का एव आचार्यादिकों का अलग २ नाम ग्रहण करने से अनन्त भेद हो जायँगे, अत एव यह पच नमस्कार न सक्षेपसे कह सकते है और न विस्तारसे ।
उत्तर-माना कि अरिहन्त आचार्य आदि भी साधु हैं परन्तु सामान्यतया साधु शब्दसे नमस्कार करने पर सिर्फ साधुनमस्कारका पथी अडए नहि ५६ पाना जाणे 'नमो सिद्धाण' म मरिसत भाया Sपाध्यायोमा साधुपा २७वाना र 'नमो लाए सव्यसाहूण' मेदु ४५ ४३॥ तु ने तमे विस्तारथी अपामा माथ्यु छ मेम भान त 'नमो उसभस्स' 'नमोअजिअस्स' त्या प्रस्थी सतीर्थ ४२ मशिन्ताना तथा 'नमो एगसमयसिद्धाण' 'नमो दुसमयसिद्धाण' इत्याहि २थी तमाम सध्यात असभ्यात मनन्तसमय સિદ્ધોના, એ પ્રમાણે આચાર્યાદિના જુદા-જુદા નામ ગ્રહણ કરવાથી અનત ભેદ થઈ જશે એ કારણથી આ પાચ નમસ્કાર સક્ષેપથી છે અથવા તે વિસ્તારથી છે એમ કહી શકાશે નહિ
ઉત્તર–માની ત્યે કે અરિહત આચાર્ય આદિ પણ સાધુ છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે સાધુ શબથી નમસ્કાર કરવાથી માત્ર સાધુનમસ્કારનું જ ફળ થાય