Page Text
________________
सुबोधिनी टीका सू. १५० सूर्याभदेवस्य पूर्व भंवजीवप्रदेशिराजवणं नम् .. ३०१
नः सः खलु पुरुषो व्यवहारी २, एवं तत्र यः सः तृतीयभङ्गोक्तः पुरुषः ददात्यपि संज्ञापयत्यपि' सः-दान-तत्संज्ञापनसम्पन्नः पुरुषो व्यवहारी ३। . पुरुष अपनी मिष्ट भाषणरूप प्रनि से दूसरे को संतोष तो उत्पन्न करा देता है, परन्तु अपनी वस्तु उसे देता नहीं है. तृतीय व्यवहार में देनेवाला अपनी वस्तु दे भी देता है और अपनी मिष्ट भाणणरूप प्रवृत्ति से उसे संतोष भी उत्पन्न करदेता है, चतुर्थ व्यवहार में कोई देता भी नहीं है और संतोष भी उत्पन्न नही कराता है. इस प्रकार ये चार भङ्ग हैं। इन में केशीकुमारश्रमण प्रदेशी राजा से पूछते हैं-हे प्रदेशिन् ! तुम जानते हों कि इन चार-दान-तदसंज्ञापन, संज्ञापन दाने संज्ञापन उभय एवं तदुभय रहितरूप वृत्तिसंपन्न पुरुषों के मध्य में कौन पुरुष व्यवहारी है ? तब प्रदेशीने कहा हां, भदन्त ! जानता हूं, इस : भङ्गचतुष्टय में जो प्रथम भङ्गोक्त पुरुष है-देता तो है मिष्टभाषण द्वारा सतोष उत्पन्न नहीं कराता है-वह दानं तदसंज्ञापन सम्पन्न पुरुष व्यवहारी कहा जाता हैं अर्शत जो 'ददाति नो संज्ञापयति' इस भगवाला है वह व्यवहारी है इसी तरह. जो द्वितीयभङ्ग में कहा गया है सज्ञापयति, नो ददाति' वह संज्ञापना अदान संपन्नपुरुष व्यवहारी है. इसी प्रकार जो तृतीय भंग में कहा गया है 'ददात्यपि' संज्ञापयत्यधि' ऐसा वह दान तत्सासम्पन्न पुरुष व्यवहारी સંતોષ આપી દે છે પણ પિતાની વસ્તુ સામેવાળા માણસને આપતા નથી. તૃતીય વ્યવહારમાં દાનકર્તા પિતાની વસ્તુ આપી પણ દે છે. અને પોતાની મધુર ભાષણરૂપ પ્રવૃત્તિથી તે સામેના માણસને સંતુષ્ટ પણ કરી દે છે. ચતુર્થ વ્યવહારમાં તે કઈ પણ વસ્તુ યાચકને આપતે પણ નથી અને મધુર સંલાપથી સામેના માણસને સંતુષ્ટ પણ કરતા નથી. આ પ્રમાણે આ ચાર ભંગ છે. એના સંબંધમાં કેશી કુમારશ્રમણ પ્રદેશી રાજાને પ્રશ્ન કરે છે કે હે પ્રદેશિના તમે જાણો છો કે આ ચાર-દાન તદસંજ્ઞાપન, સંજ્ઞાપન, દાને સંજ્ઞાપન ઉભય અને તદુભવ રહિતરૂપ વૃત્તિ સંપન્ન પુરૂ
માં કેણ વ્યવહારી છે? ત્યારે પ્રદેશીએ કહ્યું-હાં ભદંત ! જાણું છું. આ ભંગ ચતુષ્ટયમાં જે પ્રથમ ભકત પુરૂષ છે-તે આપે તો છે પણ મિષ્ટ ભાષણવડે સંતોષ ઉત્પન્ન કરતો નથી તે દાન તદસંજ્ઞાપન સમ્પન્ન પુરૂષ વ્યવહારી કહેવાય છે. એટલે ३.२ 'ददाति नो संज्ञापयति' मा वाण छ त व्यवहारी छ मा प्रभारी २ द्वितीय हे छ 'संज्ञापयति, नो ददाति' ते संज्ञापना महान संपन्न
पुरुष व्यवहारी छ. २मा प्रभारी ने तृतीय मम स छ-'ददात्यपि संज्ञाप_यत्रापि' मेवा ते हान तसज्ञापना सम्पन्न पु३५ ०यारी छ. ५ २ यतुर्थ
| SR No. | 009343 |
| Book Title | Rajprashniya Sutra Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1966 |
| Total Pages | 499 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_rajprashniya |
| File Size | 36 MB |