________________
:
:
___ _
राजप्रश्नीया हे - प्रदेशिन् त्वं जानासि खलु यत् कति-कियन्तो व्यवहारकाः-व्यवहारा:-प्रवृत्तयः प्रज्ञप्ता : ?" इति प्रश्नानन्तर प्रदेशी पाह-हन्त ! जानामि तत्र ज्ञायमानविपय प्रकाशयति- चत्वार:-चतुः सख्यका व्यवहाराः प्रज्ञप्ता, तद्यथा-एक:-कश्चित् पुरुषः ददाति-किञ्चिद् वस्तु : कस्मैचित- समर्पयति किन्तु न. संज्ञापयति--सम्यगालापेन संतोष नोल्पादाति १ । एका सका पयति किंतु नो ददाति २ ।एको ददात्यपि सज्ञापयंत्यपि ३। एको नों ददाति नो संज्ञापयति ।। इति चत्वारो भङ्गाः । तत्र केशी मदेशिन पृच्छ... ति-हे प्रदेशिन् ! त्वं जानासि खलुः एतेषां चतुर्णा पुरुषाणां दान-तद। संज्ञापन - १-सज्ञापनाऽदान २-दानसंज्ञापनोभय ३-तदुभयराहित्यरूप ४ वृत्तिसम्पन्नानां मध्ये कः पुरुपो व्यवहारी ? इति जानासि ? इति प्रश्ने प्रदेशी पाह-हन्त !! जानामि तदेव दर्शयति "तत्थ ण" इत्यादिना-तत्रमनचतुष्टये खलु यः सः-प्रथमभङ्गोक्तः पुरूषः ददाति नो संज्ञापयति सःदान-तदसंत पिनसम्पन्नः खलु पुरुषः व्याहारी कथ्यते १ । एवं तत्र खलु यः सः-द्वितीयभगोक्तः, 'नो ददाति नो संज्ञापयति'-सज्ञापनाऽदानसम्प.
टीकार्थ जब केशिकुमारश्रमणने प्रदेशी राजा से ऐसा पूछा कि हे प्रदेशिन ! तुम जानते हो कि व्यवहार कितने प्रकार का होता है ? इस प्रकार से पूछने का कारण यह हुआ कि प्रदेशी राजाने १४९वे सूत्र में , अपने द्वारा कृतव्यवहार के विषय में सफाई उपस्थित की है. केशीकुर मारश्रमण के प्रश्न को सुनकर उसने कहा हां, भदन्त ! जानता हूं व्यवहार चार प्रकार का होता हैं. एक व्यवहार में देनेवाली पुरुष किसी के लिये कोई वस्तु देता है, परन्तु अपने सम्यकू आलाप से बातचीत से वह उसके लिये संतोष उत्पन्न नहीं करता है, दूसरे व्यवहार में देनेवाला,
या शोभा श्रभ शी ने मा प्रभारी न या प्रशि! तमेत छ। व्यवहार सा प्रश्नालाय छ १ मा प्रमाणेપ્રશ્ન કરવામાં આવે છે તેનું કારણ એ છે કે પ્રદેશી રાજાએ ૧૪૯ મા સૂત્રમાં જે જાતનું આચરણ કર્યું છે તેના સંબંધમાં સપષ્ટીકરણ કરવામાં આવ્યું છે. કેશી शुभांर श्रभयना प्रश्नने समजान तर ह्यु: i. HE ! छु.: ०यवहा२: यार - પ્રકારના હોય છે. પ્રથમ વ્યવહારમાં દાનકર્તા પુરુષ કેઈના માટે કઈ વસ્તુ આપે. छ, ५ पोताना सभ्य मासायथी-सारी भीही पातयातथी त सामना भासने, સંતેષ આપતે નથી દ્વિતીય વ્યવહારમાં દાનકર્તા પુરૂષ પિતાની મીઠી વાણીથી બીજાને