________________
बोधिनी टीका सू. १४८ सूर्यभिदेवस्य पूर्वभवजीव प्रदेशिराजवण नम्
त्व ? एतासां चतसृणां परषदां मध्ये कस्य अपराधिनः का- क्रिप्रकारा दण्डनीतिः - दण्डविधानरूपा ज्ञप्तः - कथिता ? | प्रदेशी माह- हन्त ! जानामि तदेवाह - क्षत्रियपरिषद-क्षत्रियवर्गे खलु antara after For
वास्य कस्यापि, अपराध्यति अपराधः करोति स खलु हम्तच्छिन्नकःछिन्नस्तः । क्रियते, अथवा पादच्छिन्नकः, अथवो शीर्षच्छिन्नकः, वा.. अथवा शूलायितः - शूलारोपितः वा अथवा एकाहत्यम् - एकाघातेन, कूटाहत्य पर्वनपोतेन जीवितान-प्राणभ्यः व्यपरोप्यते- पृथ कयते । गाथापतिपरिषद “गृहपतिवर्गे यः खलु कश्चिद् गाथापति र्यस्य कस्यापि अपराध्यति सः खलु त्वचा-वृक्षादिच्छदिनावा नावा अथवा वेष्टन तृप वेष्टेन तृणादिनिर्मित रज्ज्वा वा अथवा पलालेन - प्रसिद्धेन वेष्टयित्वा परिवेष्य अग्निकार्यन-अग्निना धमाध्यते - ज्वा oad २ | ब्राह्मणपरिषद - ब्राह्मणवर्गे यः ग्वलु कश्चिद ब्राह्मणो यस्य कस्यापि अपराध्यति म खलु अनिष्टाभिः - सामान्यतोऽनभिलपिताभिः अकान्ताभिः -- विशेषतोऽनभिलषिताभिः यावच्छब्देन - "अमियाभि- मे मवर्जिताभिः - असु न्दरीभिः" इति संग्राह्यम् अमनोऽमाभिः मनप्रतिकूलाभिः वाग्भिः वाणीभिः उपालभ्य उपालम्भ दत्वा कुण्डिकालाञ्छनकः कुण्डिका- कमण्डलुः तदाकारक लाव्छनक-तप्तशलाकया ललाटे चिह्न यस्य स तथाभूतः - अथवा शुनकलान्छन कः- ललाटे शुनक पदाकारक चिह्न यस्य स तथा नृतः क्रियते वा अथवा निर्विषय:- निर्वासितोः यथा भवेत्तथा श्राज्ञाप्यते- 'नमः स्मादेशान्निर्गच्छ इत्याज्ञातमै दीयत इति भावः ३ ऋ षपरिपदिऋपि यः खलु कश्चिन ऋपियस्य कस्यापि अपराध्यति स खलु नात्य निष्टाभिः यावद-यात्रच्छन्न-नात्यिकान्ताभिः नात्यमिवाभिः नात्यमन ज्ञाभि." इति संग्राह्यम्. नात्यमानोऽमाभिः वाग्भिः- वाणीभिः उपलभ्यते-तस्मै उपालम्भो दीयते इति भावः ४ । केशी कुमारभ्रमणः कथयतिप्रदेशिन एवं पूर्वोक्तप्रकारां दण्डनीति 1. दण्डनीति तावत- निश्चयेन त्वं जानासि तथापि स्व मां प्रति चामवामेन अतिशयवामेन - अतिविरुद्धेन व्यवहारेण एवं दण्डदण्डेन - अतिदण्डरूपेण दण्डवत्स्तब्धरूपेण - अत्यह रियुक्तेनेत्यर्थः मतिकूलं प्रतिकूलेन - अप्रतिकूलेन - विपक्षीभूतेनेत्यर्थः प्रतिलोमप्रतिलोमेन अतिमतिलो मेन-अतिविपरीतेनेत्यर्थ: विपर्यासविपर्यासेन अतिविपर्यासेन सर्वथा विरु दोनेत्पर्थः, एतादृशेन व्यवहारेण वर्तसे ||० १४८ ॥
.
how
२०३